دخمه سنگی کافر کلی فضای معماری دست کندی است که در مسیر جاده هراز از سمت پلور به سمت آمل، مجموعه سوراخ هایی در دل کوه دیده می شود. اکثراً با نگاهی ساده از آن می گذرند.

در کتاب طبرستان به نوشته ی ابن اسفندیار از جایگاهی به نام وَر (وَرِ کوه) که به معنی پناگاه و یا غار در کوه می باشد، نوشته است.

در منطقه دخمه سنگی کافر کلی در طول دره هراز آبادی اسک تا روستای پنجاب به طول 42 کیلومتر در ارتفاعات روبه روی دره و همچنین در چند دره فرعی نزدیک به 250 اتاق دست کند در دل کوه کنده کاری شده است.

پیشینه:

کافر کلی ها فضای معماری دست کندی هستند که توسط گروهی از ساکنان منطقه لاریجان در دل کوه های البرز ساخته شده اند. تفسیرهای فراوانی در برای ساختن این مجموعه زیبا است. دخمه های سنگی در چندین جایگاه موجود می باشد. مانند: غارهای دستکنده روستای آب اسک، غارهای دستکنده روستای نیاک، غارهای دستکنده روستای آبگرم، غارهای دستکنده روستای بایجان، غارهای دستکنده روستای کهرود و کیان، غارهای دستکنده روستای گیلاس و …..

تحقیق های فراوانی در زمینه ی دخمه ها انجام شده است اما هنوز در مورد علت ساختاری این فضا دیل و برهان قطعی به دست نیامده است. با توجه به کند و کاوش های باستان شناسان و باقیای سفال هایی که در خانه های این کوه بدست آمده است، کارشناسان قدمت دخمه سنگی کافر کلی را به دوران اسلامی یعنی حدود 1000 سال پیش نسبت داده اد.

نظریه بعضی از کارشناسان بر این است که در زمان هجوم اعراب به ایران، مردم به خانه ها در دل کوه با امکاناتی برای زندگی کردن در طولانی مدت پناه می بردند و به همین دلیل است که نام این دخمه ها کافر کلی به معنی محل زندگی غیر مسلمانان، به آن داده شده است.