آرامگاه کمال الملک در استان خراسان رضوی در شهر نیشابور، در محله شادیاخ در همسایگی آرامگاه عطار نیشابوری قرار دارد. محمد غفاری متخلص به کمال الملک در وصیت نامه خود خواسته بود، در باغش در حسین آباد دفن شود اما بنا به دلایلی لو را در نیشابور در نزدیکی مقبره عطار به خاک سپردند.
این مقبره زیبا در تاریخ 12 فرودین ماه، سال 1342 خورشیدی با حضور فرح پهلوی افتتاح شد. در این جشن باشکوه از معماران و کارگران سازنده ی آن توسط دولت قدردانی شد.
آرامگاه کمال الملک در سال 1382 با شماره 8744 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
محمد غفاری بزرگترین نقاش کشور در سده اخیر و یکی از پرنفوذترین شخصیت تاریخ هنر در زمان قاجار می باشد. او در یکی از خانواده های هرمند و سرشناس کشور در کاشان در سال 1224 خورشیدی به دنیا آمد.
کمال الملک بعد از گذراندن تحصیلات ابتدایی به تهران آمد و در مدرسه دارلفنون در رشته نقاشی ادامه تحصیل داد. در زمان تحصیلش هنگام بازدید ناصرالدین شاه از مدرسه، کار او را پسندید و او به دربار فراخواند.
با پا گذاشتن به دربار، ابتدا به او لقب خان داده شد بعد از آن پیشخدمت مخصوص به او اهدا شد. با گذر زمان ناصرالدین شاه به آثار او علاقه ی شدیدی پیدا کرد طوری که خود را شاگرد وی کرد. لقب نقاش باشی و سپس لقب کمال الملک را به او بخشید. در طول مدت حضورش در دربار 170 تابلو کشید که آنها را در تالار آینه نگه داری میکنند.
محمد غفاری معروف به کمال الملک در 27 مرداد مه سال 1319 ه.ش ساعت 2 بعد از شهر بر اثر کهولت سن بیمار شد و از دنیا رفت.
معماری:
آرامگاه کمال الملک مانند بسیاری از بناهای دیگر یکی از طرحهای منحصر به فرد مهندس هوشنگ سیحون می باشد. تاق های چهاربخش که در معماری سنتی ایران دیده می شود منبع الهام، سیحون بوده است.
بنای آرامگاه کمال الملک در نقشه از دو مدول مربعی شکل تشکیل شده است. مستطیلی که با تناسب 1 بر 2 می باشد. اضلاع مربع در نما با یک قوس دایره خود نمایی می کند.
آرامگاه محمد غفاری را با کاشی های معرق کاری شده که نقوش هنرمندانه ی در آن دیده می شود، تزئین کرده اند. به گفته طراح آن، هوشنگ سیحون کاشی های معرق ، معماری کاشان محل زادگاه کمال الملک را یادآور می شود.
نمای بنای آرامگاه کمال الملک و تزئینات به کاربرده شده و حتی رنگ کاشی ها، باعث هماهنگی میان مزار عطار نیشابوری و مقبره کمال الملک شده است.
سنگ قبر کمال الملک از جنس گرانیت و با بافت خشن بوده است و در قسمت بالایی آن مرتقع تر و زاویه دار تراشیده شده است. نقش برجسته ای از او توسط شاگردش استاد ابوالحسین صدیقی سنگ کاری شده است.
بنای آرامگاه اوج خلاقیت معماری در ترکیب دو نوع معماری نوین و سنتی ایران می باشد.
پیشنهاد فانزی برای افرادی که به آرامگاه کمال الملک مراجعه میکنند:
پیشنهاد ویژه برای کسانی که به مکان‌های تفریحی، گردشگری در نزدیکی آرامگاه علاقه‌مند هستند، این افراد می توانند از آرامگاه خیام، یادبود پرویز مشکاتیان، شادیاخ، افلاک نمای خیام، آرامگاه حیدر یغما و … بازدید کنند.
