آرامگاه بانو بی بی شطیطه (رحمة الله علیها) در غرب نیشابور و در وسط میدانی به نام شطیطه قرار دارد. فضای میدان 6000 متر مربع است و آرامگاه بی بی با مساحت تقریبا 1000 متر داخل میدان قرار دارد.
بی بی شطیطه نیشابوری (رحمة الله علیها) از اهالی نیشابور قدیم بود، زنی پاک دامن و خداترس که سرنوشت او برای مردم امروز درسهای ارزشمندی می‌دهد.
تاریخچه:
در تاریخ به این شکل بیان شده است که؛
{شخصی به نام محمد بن علی نیشابوری برگزیده شد که به مدینه برود و حقوق شرعی و هدایای شیعیان را به خدمت امام هفتم تقدیم کند. «آنها سی هزار دینار، پنجاه هزار درهم، مقداری جامه و پارچه را به همراه دفتری مُهر و موم شده که در آن هفتاد ورق که در هر یک صورت مسئله‌ای شرعی نوشته شده بود، به او سپردند و به وی گفتند: هر گاه خدمت امام رسیدی، سؤالات و دفتر را به آن حضرت تسلیم نما و فردا صبح آنها را بازپس گیر.
اگر دیدیی که مُهر و مُومِ دفتر شکسته نشده، خودت مُهر آنها را بشکن و ببین که آیا امام بدون شکستن مُهر و مُوم، پاسخ سؤالات را داده است یا خیر؟
اگر پاسخ آنها را بدون شکستِ مُهر و موم دفتر، داده و نوشته است، بدان که او همان امام است و ایشان شایستة اَخذ اموال می‌باشند وگرنه اموال را به ما برگردان.»
در هنگام حرکت محمّد بن علی نیشابوری بانوی بزرگواری به نام شطیطه که از زاهدان زمان خود بود، به نزد ایشان آمده، مبلغ یک درهم به همراه یک قطعه پارچه به او داد و گفت: «ای اباجعفر! در حالِ من، از حقِّ امام، این مقدار تعلّق گرفته، این را خدمت امام برسان».
محمّد بن علی نیشابوری به او گفت: «من خجالت می‌کشم که این وَجه ناقابل را خدمت امام دهم». شطیطه گفت: «خداوند از حق خجالت نمی‌کشد»آنچه بر ذمّه من است، همین است. می‌خواهم در حالی خدا را ملاقات کنم که چیزی از حقِّ امام، در گردن من نباشد».
نیشابوری وجه اندک شطیطه را گرفت و به مدینه رفت. در آنجا پس از امتحانِ «عبدالله اَفْطح» [پسر امام صادق و مدّعی امامت پس از وی] دانست که او شایستگی مقام امامت را ندارد، لذا نومیدانه از خانة او بیرون آمد، در این هنگام کودکی او را به خانة امام کاظم(ع) هدایت کرد.
تا چشم حضرت بر او افتاد فرمود: « ای اباجعفر! چرا ناامید هستی… به من روی کن که حجّت و ولّیِ خدا هستم. من سؤالات شما را دیروز جواب دادم، آنها را نزد من بیاور.همچنین درهمِ شطیطه را ـ که وزنش یک درهم و دو دانق می‌باشد ـ بیاور.
علی بن محمّد نیشابوری می‌گوید: از سخنان و نشانه‌هایِ درستِ امام حیران شدم و فرمانِ او را انجام دادم.
امام(ع) یک درهم و پارچه ی شطیطه را برگرفت و مابقی اموال را برگرداند و روی به من کرده، فرمود: «انّ الله لا یستحی من الحق» ای اباجعفر! سلام مرا به شطیطه برسان و این کیسه پول را ـ که چهل درهم در آن است ـ و همچنین این قطعة پارچه را ـ که قطعه‌ای از کفن من است ـ به او بده و بگو: «آن را کفن خود قرار دهد که پنبه این پارچه از مزرعه خود ماست و خواهرم آن را رشته است».
ضمناً به شطیطه بگو: از هنگام وصول پول و پارچة کفن، نوزده روز بیشتر زنده نیستی، شانزده درهم از چهل درهم اهدایی را برای خود خرج کن و بیست و چهار درهم آن را جهت صدقه و تجهیز و تکفین خود نگاه دار و به او بگو «من بر جنازه او نماز خواهم گذارد».
سپس امام کاظم(ع) فرمود: «این اموال را به صاحبانشان برگردان و مُهر سؤالات را بگشای و ببین آیا جواب سؤالات را پیش از دیدن آنها داده‌ایم یا خیر؟!»
محمد بن علی نیشابوری می‌گوید: «به مُهرها نگاه کردم، آنها را دست نخورده دیدم و بعد از شکستِ مُهر و موم، دیدم پاسخ سؤالات داده شده است.»
هنگامی که نماینده نیشابوریان به خراسان بازگشت با تعجب دید کسانی که امام، اموالشان را نپذیرفته به مذهب «فَطحیّه» وارد شده‌اند امّا شطیطه همچنان بر مذهب حقّ خود باقی مانده است.
سلام حضرت را به او رسانید و کیسه ی پول و پارچه کفن را به وی تقدیم کرد و همان طور که امام فرموده بودند، پس از نوزده روز از دنیا رفت.
چون شطیطه درگذشت، امام در حالی که سوار بر شتر بود به نیشابور وارد شد و بر پیکر او نماز گذارد.}
معماری:
سند دقیق و درستی برای تاریخ اولیه آرامگاه بانو بی بی شطیطه وجود ندارد، پس اطلاعات دقیقی از آن در دسترس نیست. کارشناسان بر این باورند بنای اولیه در زمان زلزله ی ویرانگر سال 808 هجری قمری از بین رفته و تخریب شده است. بنای دیگری بر مزار بانو احداث کردند و در طی سالها بارها مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است.
آخرین ساختمان آرامگاه بانو بی بی شطیطه (بقعه متبرکه بی بی شطیطه)، بنایی چهار گوش، مسقف، کوچک و از مصالحی مانند خشت و خاک است. این بنا درگوشه ای از یک قبرستان قدیمی قرار دارد و قدمتی بین 200 تا 300 سال دارد.
بنا آرامگاه بانو بی بی شطیطه، تا سال 1359 هجری قمری باقی بود تا اینکه به همت شخصی به نام مذحوم حاج عباس ترقی و جمعی از خیرین منطقه و شهرستان آرامگاه جدیدی برای بی بی شطیطه ساخته شد.
قبرستان قدیمی اطراف آرامگاه بانو بی بی شطیطه را به فضای سبز عمومی و میدان شهری تبدیل کردند، با توجه به این که آرامگاه بی بی در مرکز میدان قرار گرفت نام میدان را بی بی شطیطه نامیدند.
پیشنهاد فانزی برای افرادی که به آرامگاه بانو بی بی شطیطه مراجعه می‌کنند:
پیشنهاد ویژه برای کسانی که به مکان‌های تفریحی، گردشگری در نزدیکی آرامگاه علاقه‌مند هستند، این افراد می توانند از بقعه بانو پسنده، مسجد چهارده معصوم، باغ آقای محمودی، مجموعه ورزشی انقلاب و … بازدید کنند.
