موزه عبرت بازدید مجازی
موزه عبرت، یکی از ترسناک‌ترین موزه های تهران است. این موزه، برای گردشگرانی که قصد وقت‌گذرانی در یک موزه جالب و تاریخی را دارند، اصلا مناسب نیست. در واقع قبل از این که سری به این موزه بزنید، باید در مورد آن تحقیق کنید. ممکن است پا به آن‌جا بگذارید و حسابی توی ذوقتان بخورد. در این مقاله سعی داریم این موزه را معرفی کنیم و افرادی که دل دیدن صحنه‌های دلخراش را به صورت واقعی ندارند، می‌توانند به همین بازدید مجازی بسنده کنند. با ما همراه شوید تا با هم یک گردشگری سیاه در موزه عبرت داشته باشیم. در ادامه با ساختمان مرکزی ساواک بیشتر آشنا می‌شوید.
تاریخ تلخ موزه عبرت
موزه عبرت در اصل اولین زندان مدرن ایران است که در دوران حکومت رضا شاه در سال ۱۳۱۱ توسط مهندسان آلمانی تکمیل شد و به عنوان نخستین زندان مدرن در ایران مورد استفاده قرار گرفت. بعدا این مکان اولین زندان اختصاصی زنان شد. این مکان که ساختمانی در باغ ملی تهران است بعدها زندان کمیته مشترک ضد خرابکاری نامیده‌شد که مورد استفاده ساواک به منظور بازداشت و شکنجه زندانیان قرار گرفت. این زندان پس از انقلاب ۱۳۵۷ به بازداشتگاه‌توحید تغییر نام داد. این مکان در سال 1379 تعطیل شد و سرانجام در سال ۱۳۸۱ تبدیل به موزه شد که توسط رئیس جمهور وقت محمد‌خاتمی افتتاح گردید.
معماری مخوف موزه عبرت
ساختمان موزه عبرت با معماری پیچیده و متفاوتی طراحی شده‌است که استقامت و استحکام فوق‌العاده‌ای دارد. تقریبا 80 سال از ساخت این زندان می‌گذرد و با گذشت زمان، نه تنها فرسوده نشده‌است، بلکه مقاوم‌تر هم شده‌است. به همین علت یک ساختمان ضد زلزله محسوب می‌شود. نقشه زندان کمیته مشترک ضد خرابکاری به صورت مدور طراحی شده‌است و شامل راهروهای تو‌در‌تویی است که اگر مسیر را ندانید، کاملا سردرگم خواهید شد. متراژ این زندان چند هزار متر است، اما به خاطر نوع طراحی آن، چنین موضوعی اصلا مشخص نیست. این فضای ترسناک، موزه عبرت را به یکی از مهیج‌ترین جاهای دیدنی تهران تبدیل کرده است.
زندانیان در این زندان هیچ راه گریزی نداشتند و در طول تاریخ فعالیت این زندان هیچ کس نتوانسته‌است از آن فرار کند. معماری این زندان بدین‌صورت بوده‌است که هیچ صدایی از آن به بیرون درز نکند و بالعکس، تمام صداها در خود زندان پیچیده و در همه جای آن شنیده‌شود. این موضوع باعث آزار روحی زندانیان می‌شده‌است. زیرا صدای ناله و فریاد افرادی که شکنجه می‌شده‌اند، مدام به گوش آن‌ها می‌رسیده‌است.
دیدنی‌ها و قسمت‌های خوفناک موزه عبرت
زندان موزه عبرت شامل قسمت‌های مختلفی از جمله اتاق‌های مورد استفاده کارکنان زندان و سلول‌هایی بوده‌است. که در هر کدام زندانیان نوعی شکنجه خاص را تجربه می‌کرده‌اند. هم‌اکنون در اتاق‌های مختلف این موزه، انواع و اقسام شکنجه‌ها به همره ماکت‌هایی از افراد شکنجه‌شونده و شکنجه‌گر وجود دارد.
اتاق نگهداری البسه
در ابتدای ورود به زندان، اتاقی است که در آن لباس و کلیه وسایل زندانیان را تحویل می‌گرفتند. سپس داخل کیسه ای می‌ریختند و به افسر نگهبان تحویل می‌دادند. شماره فرد زندانی را روی کیسه لباس او می‌نوشتند و در محفظه‌های فلزی با شماره‌های متفاوت مربوط به هر زندانی قرار می‌دادند.
محوطه اصلی موزه عبرت
محوطه اصلی موزه عبرت، فضایی دایره‌ای شکل است که کلیه راهروهای هر سه طبقه، به آن ختم می‌شود.
اتاق شکنجه
اتاق شکنجه موزه عبرت اتاقی است که زندانیان برای بازجویی و شکنجه به آن‌جا منتقل می‌شدند. انواع دستگاه‌های شکنجه در این اتاق قرار داشته‌است. متداول‌ترین شکنجه‌هایی که در این زندان انجام می‌شده‌است آویزان کردن از سقف، دستبند قپانی، سوزاندن لب، آویزان کردن صلیبی، شوک الکتریکی، آپولو، سوزاندن نقاط حساس بدن با فندک و شعله شمع، قفس هیتردار، صندلی هیتردار، باتوم برقی و شلاق با کابل برقی بوده‌است.
زیر ۸ یا اتاق تمشیت
در اتاق تمشیت از شوک برقی برای شکنجه زندانیان استفاده می‌شده‌است.
اتاق فوتبال
اتاق فوتبال موزه عبرت، یکی دیگر از اتاق‌های شکنجه در این زندان بود. نحوه شکنجه در آن اینگونه بوده‌است که در آن دست‌های زندانی را از پشت می‌بستند و چند تن از افراد ساواک دور او حلقه می‌زدند و فرد زندانی را به مثابه توپ فوتبال به باد مشت و لگد می‌گرفتند. در هنگام این اعمال وحشیانه، بیشتر شکنجه‌گرها کفش‌های نوک‌تیز می‌پوشیده‌اند تا شکنجه دردناک‌تر نیز باشد.
آپولو
برخی از زندانیان می‌گویند، این دستگاه شکنجه را از روی آپولوی فضانوردان ساخته بودند. این که این دو چه ارتباطی به هم دارند مشخص نیست، اما موردی که واضح است، این است که آن دستگاه سرنشینان را به فضا می‌برد، اما این یکی آن‌ها را به عزا! نحوه استفاده این دستگاه به این صورت بوده‌است که زندانی را به شکل فضانورد به این دستگاه می‌بستند و کلاهی آهنی بر سر او می‌گذاشتند، بعد با کابل او را کتک می‌زدند. او از شدت درد، داد و فریاد می‌کشید و صدا تنها به گوش خودش می‌رسید.
به خاطر این‌که کف پا، ارتباط مستقیم با مغز دارد، با ضربه‌های سوم و چهارم زندانی نمی‌فهمید که شلاق به کف پایش برخورد می‌کند و درد آن را با مغزش احساس می‌کرد.
اتاق پانسمان
طبق شواهدی که موجود است، تنها کاری که در این اتاق انجام نمی‌شد، پانسمان زخم‌های به‌وجود‌آمده در اثر ضربات شلاق و سوختگی بود. این اتاق به اتاق شکنجه بیشتر شباهت داشت. موقع تعویض پانسمان‌ها از داروهای بی‌حس‌کننده استفاده نمی‌شد و مخصوصا به صورت تعمدی به جای پانسمان، زندانی را شکنجه می‌کردند. از طرف دیگر، هنگام تعویض پانسمان محل دارای جراحت، مسئول پانسمان به صورت ناشیانه و عمدی باندهایی که آغشته به خونابه و زخم‌های خشک شده بود را با بی‌رحمی تمام از روی زخم و پوست جدا می‌کردند و محل شکنجه دوباره به زخم‌هایی دردناک مبتلا می‌شد.
شکنجه‌گران موزه عبرت
شکنجه‌گران معروف ساواک که در زندان موزه عبرت کار می‌کرده‌اند، محمدعلی شعبانی معروف به حسینی، بهمن نادری پور معروف به تهرانی، منوچهر وظیفه خواه معروف به دکتر منوچهری، هوشنگ ازغندی معروف به منوچهری و فریدون توانگری معروف به آرش بودند.
محل ملاقات زندانیان
محل ملاقات زندانیان، فضایی است که در دو طرف آن تورهای حفاظتی قرار داشته‌است و زندانی و ملاقات کننده در دو سوی آن با یکدیگر صحبت می‌کردند. در این حالت معمولا یک نگهبان در میان آن قرار داشت. از اولین افرادی که به این موزه منتقل شدند، می‌توان اعضای حزب ملل اسلامی مانند : بجنوردی، ابوالقاسم سرحدی‌زاده، محمدی، کیوان، محمد میرمحمد صادقی و ابن‌رضا را نام برد. موزه عبرت شامل قسمت‌های دیگری مانند اتاق افسر نگهبان، عکاس‌خانه، سلول انفرادی و عمومی، اتاق نمایش تاریخ پهلوی و اسلحه، اتاق یادگاری‌های زندانیان و اتاق صاحب زندان می‌باشد.
موزه عبرت برای چه کسانی مناسب است؟
رفتن به موزه عبرت و دیدار از قسمت‌های مختلف آن برای افرادی که به تاریخ، موزه‌گردی و گردشگری سیاه علاقه دارند، مناسب است. اما به دلیل صحنه‌های دلخراشی که در بعضی اتاق‌ها و قسمت‌های آن وجود دارد باید قبل از رفتن بدانید که دقیقا به چه مکانی پا می‌گذارید.
موزه عبرت برای چه کسانی مناسب نیست؟
موزه عبرت برای افرادی با روحیه حساس، کودکان و افرادی که به دلایلی مانند بیماری‌های قلبی نباید با صحنه‌های خشن مواجه شوند، مناسب نیست. همچنین افراد معلول و افرادی که توانایی بالا رفتن از پله را ندارند، بهتر است قدم به این موزه نگذارند.
موزه عبرت تا چه ساعتی باز است؟
ساعت بازدید موزه عبرت در 6 ماه اول سال، صبح‌ها از ساعت ۹ الی ۱۳ و بعد از ظهرها از ساعت ۱۴ الی ۱۷ می‌باشد. همچنین، در 6 ماه دوم سال، صبح‌ها از ساعت ۹ الی ۱۲ و بعد از ظهرها از ساعت ۱۳ الی ۱۶ باز می‌باشد.
آدرس موزه عبرت کجاست؟
آدرس موزه عبرت: تهران – میدان امام خمینی (ره) – ابتدای خیابان فردوسی جنوبی – خیابان کوشک مصری – خیابان شهید یارجانی – پلاک 11
چطور به موزه عبرت برویم؟
برای رفتن به موزه عبرت می‌توان از ایستگاه مترو میدان امام خمینی تهران استفاده کرد. این موزه، در نزدیکی میدان امام خمینی قرار دارد. حتی می‌توانید از میدان، پیاده به سمت این مکان مخوف بروید. در ابتدای خیابان فردوسی جنوبی، کوچه‌ای با نام کوشک مصری می‌باشد، که در اواسط آن خیابان شهیدیارجانی واقع شده‌است و تابلوی بزرگ موزه عبرت در آن به چشم می‌خورد.
مدت زمان پیشنهادی فانزی برای موزه عبرت
فانزی پیشنهاد می‌کند، حداقل 2 ساعت برای دیدن این مکان در نظر داشته باشید. ولی اگر می‌خواهید تمام قسمت‌های آن را با دقت مشاهده کنید، می‌توانید مدت زمان بیشتری را در این موزه بگذرانید.
پیشنهاد فانزی برای افرادی که به موزه عبرت مراجعه می‌کنند:
پیشنهاد ویژه برای کسانی که به مکان‌های تفریحی، گردشگری در نزدیکی این موزه علاقه‌مند هستند، این افراد می توانند از موزه ملی ملک، کاخ گلستان، سردر باغ ملی، موزه آبگینه، موزه هنراسلامی، موزه پست و ارتباطات، موزه ایران باستان، پارک شهر و … بازدید کنند.