پیش از اسلام بدلیل رودخانه‌ی کشف‌رود در مشهد شرایط مناسب برای زندگی وجود داشته است، اولین ساکنان آن اقوام آریایی بودند. در نزدیکی شهر مشهد فعلی شهری به نام توس وجود داشته که در اسطوره‌های ایرانی بنای اصلی آن را به جمشید و تجدی بنای آن را به توس (پهلوان و سپهسالار کیانی) نسبت داده‌اند. در زمان خلافت عثمان شهر توس به دست اعراب افتاد در دوره‌ی اسلامی این منطقه بخشی از ولایت توس به مرکزیت شهر تابران بود. بعد از حمله‌ی مغولان مردم شهر توس به مشهد مهاجرت کردند. در زمان حکومت نادرشاه افشار به عنوان پایتخت ایران برگزیده شد.

گسترش شهر:

گسترش و پیشرفت شهر به سمت حرم علی بن موسی‌الرضا (غرب) بوده است. این شهر دارای دو مرکز اصلی می‌باشد، چهار شمت شهر از طریق خیابان‌های اصلی به میدان مرکز شهر متصل است. جاده جدید تهران به مشهد باعث توسع روند شهر به سمت جنوب شده است. ساختار اصلی آن به صورت قطاعی می‌باشد.