مسجد جامع بازار تهران | تاریخ زنده‌ی کلان شهر تهران
مسجد جامع بازار تهران، یکی از کهن‌سال‌ترین مساجد کشور است، که صفحاتی از کتاب تاریخ این مرز و بوم را به خود اختصاص می‌دهد. برخی این مکان را، مسجد جمعه نیز خطاب می‌کنند. شاید این نامگذاری به دلیل آن باشد که، مسجد جامع هر شهری محل برگزاری نماز جمعه به صورت جماعت است و از این رو، لقب مسجد جمعه در بین مردم مرسوم شده‌است.
مسجد جامع بازار ایران، در سال 1375 و به شماره ثبت 1793، به ثبت آثار ملی کشور درآمده‌است. درباره تاریخچه تاسیس آن، باید گفت متاسفانه تاریخ دقیقی درباره احداث آن در کتاب‌ها، مقالات و نوشته‌ها درج نشده‌است.
جالب است بدانید، قدیمی‌ترین سندی که درباره ساخت مسجد جامع بازار بزرگ تهران وجود دارد، مربوط به نقشه گریشمن فرانسوی است، که تهران را در سال 1275 هجری قمری نشان می‌دهد.
نکته جالب توجه این است که پلان مسجد جامع بازار تهران در این نقشه، به همان شکلی که امروز مشاهده می‌کنیم، ترسیم شده‌است. پس با این حساب قدمت این مسجد، بنا به قدیمی‌ترین سندی که از آن وجود دارد، به بیش از 130 سال پیش باز می‌گردد.
کتاب آثار تاریخی تهران، در جلد اول خود به تألیف سید محمد تقی مصطفی، که در سال 61 توسط انتشارات انجمن آثار ملی روانه بازار شد، درباره این مکان تاریخی و مذهبی نوشته‌است:
«تردیدی نمی‌توان داشت که مسجد جامع تهران حداقل در قرن نهم هجری موجود و دایر بوده‌است»
معماری
در رابطه با معماری مسجد جامع بازار تهران می‌توان چنین گفت که، مساحتی در حدود 4500 متر مربع با زیربنایی 20 هزار متر مربعی دارد. حیاط زیبای 900 متری آن، که طولش در محور شرقی غربی واقع شده‌است، حوض و سقاخانه‌ای سنتی دارد. هفت شبستان نیز، در آن واقع است که هرکدام به عنوان یک مسجد مجزا محسوب می‌شوند، اما در یک بافت واقع شده‌اند.
اما باستان‌شناسان و مرمت‌کاران آثار باستانی، بر این باورند که این مجموعه در طول زمان و نه به صورت یک مرحله‌ای، احداث و راه‌اندازی شده‌است. زیرا معماری مسجد جامع بازار تهران، به گونه‌ای است که جنس مصالح و بافت بناهای آن از نظر قدمت با یکدیگر متفاوتند.
شبستان و کتابخانه
اسامی شبستان‌ها به این شرح است: مسجد مرحوم آیت‌الله محمدعلی شاه‌آبادی، مسجد زیرگنبد، مسجد گرم‌خانه (معروف به شبستان مرحوم آیت‌الله شیخ غلامحسین جعفری)، مسجد چهلستون، مسجد زیرزمین، مسجد مرحوم آیت‌الله استرآبادی و مسجد کوچک.
سه مورد اول این شبستان‌ها را، مسجد جامع عتیق نیز می‌خوانند. دلیلش آن است که این سه شبستان، قدیمی‌ترین و تاریخی‌ترین قسمت این مجموعه را تشکیل می‌دهند.
کتابخانه‌‌هایی در برخی از این شبستان‌ها وجود دارد، که از کتب مذهبی تا آثار بزرگانی که نامشان بر روی شبستان گذاشته‌شده‌است را در خود جای داده‌اند. مثلا مسجد چهلستون، یک مدرسه علمیه دارد که پانزده حجره و یک کتابخانه وسیع با مساحت 1500 متر مربع از متعلقات آن است.
اعتکاف مسجد جامع بازار تهران
مراسم معنوی و ارزشمند اعتکاف، با حضور سخنرانان و معلمان دینی برجسته کشور، در این مسجد برگزار می‌شود. علاقه‌مندان به شرکت در این مراسم، می‌توانند با استفاده از اطلاعاتی که سایت‌های خبری و بنرهای نصب‌شده در محیط مسجد، در اختیارشان قرار می‌دهند؛ برای مشارکت و عضویت خود ثبت‌نام کنند.
شکوه مشارکت مردمی در این مراسم به قدری بالاست، که ظرفیت برگزاری آن معمولا بالای 2000 نفر از اقشار عمومی مردم، دانشجویان و طلاب است. البته ناگفته نماند، این مسجد به دلیل فعالیت متمرکز و گسترده‌اش در این زمینه، به عنوان مرکز اعتکاف استان تهران شناخته شده‌است.
ساعت بازدید از مسجد جامع بازار
در واقع نمی‌توان ساعت دقیقی برای بازدید از این مکان بازگو کرد. زیرا گستردگی فعالیت‌های این مسجد به قدری بالاست، که از نماز صبح تا نماز مغرب، هر زمان که به آن مراجعه کنید، امکان حضور در مراسمی برای شما فراهم است.
امام جماعت مسجد جامع بازار تهران نیز، در برخی از روزهای هفته و جمعه‌ها چندین ساعت پس از اقامه نماز، با مردم است و برای آن‌ها از موضوعات دینی مختلف سخن می‌گوید و به سوالاتشان پاسخ می‌دهد. از اینکه با فانزی در مطالعه این مقاله همراه بودید از شما صمیمانه سپاسگزاریم.
پیشنهاد فانزی برای افرادی که به مسجد جامع بازار تهران مراجعه می‌کنند:
پیشنهاد ویژه برای کسانی که به مکان‌های گردشگری در نزدیکی این مکان علاقه‌مند هستند، این افراد می توانند از خانه مدرس، خانه موزه بازار، پارک شهر، پاساژ علاالدین، بوستان لاله، بازار چارسو، پارک کوثر، بازار بزرگ تهران و …. بازدید کنند.