توضیح درباره برج طغرل

برج طغرل تهران، یکی از بناهای تاریخی و مهم این منطقه است. این برج که سیر تاریخی پیچیده‌ای را طی کرده است، اکنون سالم و باشکوه در شرق قبرستان ابن بابویه خودنمایی می‌کند. اگر دوست دارید بدانید که برج طغرل در کدام شهر است  و در مورد این ساختمان باستانی بیشتر بدانید، با فانزی همراه باشید.

این اثر تاریخی مهم از دوران حکومت سلجوقیان بر جای مانده است. در برخی از منابع به آن برج خلیفه یزد نیز گفته می‌شود. در کتاب پاسکال کوست، 2 نقاشی و طراحی کامل از این برج آورده شده است. در این کتاب، برج به عنوان برج نیمه ویران خلیفه یزید عنوان شده است.

تاریخچه برج طغرل در شهر ری

این بنای آجری باشکوه در حدود 900 سال پیش ساخته شده است. نقل است که معمار این برج، محمد امین معمارباشی بوده است. معماری این بنا واقعا یک شاهکار محسوب می‌شود. این برج به صوت یک استوانه می‌باشد و از مصالحی مانند آجر و خشت برای ساخت آن بهره گرفته شده است. مساحت داخل برج بیشتر از 48 مترمربع می‌باشد. متاسفانه در طول سال‌ها، زلزله‌های متعدد باعث خرابی این برج شده است.

با این حال پس از این همه حادثه، این پیرمرد 900 ساله توانسته است همچنان پابرجا و سالم بماند. همین امر، باعث شگفتی معماران و کارشناسان این عرصه شده است. ناگفته نماند که استفاده از ساروج، در استحکام این برج تاثیر شگرفی داشته است. جالب است که در مورد شخصیتی که در این برج دفن شده است، اختلافات زیادی وجود دارد. برخی عقیده دارند که این برج آرامگاه فردی به نام طغرل بیک سلجوقی می‌باشد.

سند حرف آن‌ها نیز این بخش از کتاب مجمل‌التواریخ ( صفحه ۴۶۵) می‌باشد: “سلطان طغرل‌بیک شهر ری وفات رسید و تربتش آنجا برجاست.” همچنین یکی از مورخان ترکی، فارق سومر، این بنا را آرامگاه طغرل می‌داند. همچنین در کتاب النقض (عبدالجلیل رازی در قرن 6 هجری قمری) اشاره شده است که آرامگاه طغرل بنای باشکوهی بوده است.

اما تعدادی از نویسندگان بر این باور هستند که این مکان، مدفن خلیل سلطان، یکی از فرزندان تیمور لنگ و همسر او شادالملک می‌باشد. حتی در کتاب جامع ری باستان (حسن کریمیان) اشاره شده است که این برج مربوط به فخرالدوله دیلمی می‌باشد. فرد دیگری به نام محمد محیط طباطبایی هم این برج را متعلق به ابراهیم خواص دانسته است. شخص وی نیز در زمان مرگ (1371) در همین محدوده به خاک سپرده شده است.

معماری برج طغرل تهران

معماری زیبای این برج، توجه هر بیننده عام و خاصی را برمی‌انگیزد. ارتفاع بلند آن، پایداری و استحکامی دارد و استفاده از ساروج در ساخت آن، نشان از نبوغ طراح و معمار این بنا دارد. ارتفاع این برج تقریبا ۲۰ متر است و در گذشته کاربری‌های زیادی داشته است. البته برج بلندتر بوده است و یک گنبد مخروطی روی آن قرار داشته است. متاسفانه امروزه اثری از آن گنبد نیست.

کارشناسان معتقد هستند که این برج مانند یک ساعت عمل می‌کرده است و همکاری آفتاب و کنگره‌های آن، زمان را به نمایش می‌گذاشته است. یکی از جالب‌ترین قسمت‌های آن، وجود یک سردر چوبی در بخش ورودی آن می‌باشد. این درب دارای 2 کوبه برای دق‌الباب جداگانه آقایان و بانوان بوده است. طراحی هنرمندانه این کوبه‌ها بسیار جذاب و تماشایی هستند. کنگره‌های تماشایی برج نیز به گونه‌ای هستند که وقتی رو به درب ورودی هستید، انگار شیری با دهانی باز را می‌بینید.

مرمت و بازسازی برج

این برج در طول زمان، شاهد بسیاری از جراحت‌ها بوده است. به همین علت بازسازی‌های زیادی روی آن انجام گرفته است. این برج برای اولین با در سال 1301 هجری قمری بازسازی شد. آن سال، سی و پنجمین سال سلطنت ناصرالدین شاه بوده است. این بازسازی توسط ابوالحسن خان معمارباشی صورت گرفت. همچنین یک لوحه‌ مرمرین روی سردر  برج نصب شد. کتیبه برج طغرل از آن دوران هنوز هم وجود دارد.

این بازسازی باعث شد که برج از آسیب‌های بعدی نجات پیدا کند. اما متاسفانه باعث نابودی ظرافت‌کاری‌های بنا شد. پس از انقلاب این برج کاملا متروکه شده بود. اما دوباره بازسازی شد و این دوره مرمت از سال 77 الی 79 به طول انجامید. در حال حاضر قرار است مجموعه‌ای شامل فرهنگسرا، کتابخانه، موزه و رستوران در کنار برج ساخته شود و بازسازی‌های نهایی صورت پذیرد.

کاربردهای برج

این برج کاربری‌های متعددی داشته است. در ادامه به چند مورد مهم اشاره می‌کنیم.

استفاده از برج به عنوان ساعت

این بنا علاوه بر اینکه مدفن یک فرد مهم بوده است، برای مشخص شدن زمان نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. بدین صورت که 24 کنگره در قسمت خارجی بنا وجود داشته است. زمان بر اساس تابش نور خورشید بر این کنگره‌ها محاسبه می‌شده‌است. از روی تابش خورشید می‌توانسته‌اند به زمان و برجی که در آن بوده‌اند نیز پی ببرند.

به همین دلیل به این سازه‌ها واژه برج اطلاق شده است. به طور کلی سازه‌های بلند قدیمی کاربردهای زیادی مثل همین ساعت را داشته‌اند. استفاده از ساعت برج به این صورت بوده است که به کنگره‌ها نگاه می‌کرده‌اند؛ اگر تنها نصف یکی از کنگره‌ها روشن شده باشد، نیم ساعت از طلوع خورشید گذشته است. با روشن شدن کامل کنگره، مشخص می‌شود که 1 ساعت از طلوع آفتاب گذشته است.

به همین صورت 12 کنگره برای این موضوع وجود داشته‌ است. در زمان اذان ظهر نیز یک سایه تیغه‌ای روی تبر ضربی‌شکل بالای سردر می‌افتد. این مورد، نشان از نیمروز داشته است. این تابش مربوط به تابستان است. در روزهای زمستان، آفتاب از درب جنوبی برج طغرل می‌تابد و نیمروز را نشان می‌دهد.

منعکس‌‌کننده صدا

دیواره‌های برج طوری ساخته شده‌اند که توانایی انعکاس صدا را دارند. خواننده یا فرد واعظ می‌تواند در بخش مرکزی برج بایستد و صدای وی در کل برج شنیده شود. در واقع این برج توانایی اکو کردن صدا را دارد و پژواک آن را به تمامی بخش‌های برج می‌رساند.

راهنمای مسافران

شر ری در مسیر جاده ابریشم بوده است. به همین دلیل، مسافران و تاجران زیادی از این بخش عبور می‌کرده‌اند. این برج در واقع به عنوان یک راهنما برای آن‌ها بوده است. روی برج آتشی برمی‌افروختند و این بنای باشکوه، مسیر را برای رهگذران نمایان و مشخص می‌ساخته است. اکثر این مسافران از خراسان به این قسمت آمده بودند.

ساعت بازدید از برج طغرل شهر ری

ساعت بازدید، هر روز از 9 صبح الی 17 عصر می‌باشد. قیمت بلیط برج طغرل نیز مناسب است و همه می‌توانند از آن دیدن کنند. شماره تماس برج طغرل : 02133746403

در این مقاله با یکی از مکان‌های تاریخی شهر ری آشنا شدید. اگر تا به حال به این مکان تاریخی نرفته‌اید، پیشنهاد می‌کنیم حتما آن را از نزدیک ببینید. اگر خاطره یا نظری از سفر خود به این مجموعه داشته‌اید، در سایت فانزی به اشتراک بگذارید.