شهر زیر زمینی نوش آباد یکی از شگفت انگیزترین و بزرگترین شهرهای زیر زمینی جهان است. این شهر زیر زمینی در شهر کاشان و در غرب شهر آران و بیدگل در استان اصفهان قرار دارد. قدمت این شهر به حدودا 1500 سال پیش و دوره ساسانیان بازمی‌گردد، شهر نوش آباد در دوره حکومت انوشیروان به عنوان پایتخت انتخاب شده است. شهر نوش آباد به شکل دست کن ساخته شده است. این شهر در سال 1385 توسط میراث فرهنگی به ثبت رسیده است.
شهر زیر زمینی نوش‌آباد
این شهر از مناطق تاریخی استان اصفهان با معماری خاص است. این شهر یک شهر نظامی و دفاعی به حساب می آید. به لحاظ اینکه مردم ایران در موقعیت جغرافیایی قرار دارند که همواره مورد تجاوز و حمله اقوام بیگانه قرار می گرفته اند به همین علت شهری مانند نوش آباد را ساخته اند. شهر زیر زمینی نوش آباد شامل شهر زیر زمینی اویی، مسجد امام علی و مسجد جامع است. شهر اویی که در شهر زیر زمینی نوش آباد واقع شده است دارای اتاق هایی با ابعاد کوچک و تو در تو است. پس از گذشتن از 45 پله به ساختار متراکم شهر وارد می شوید. باستان شناسان فرضیه ای مطرح کردند که در گذشته برای این شهر از وسایل حفاری استفاده شده است که جنسی شبیه به الماس داشته زیرا جنس زمین این شهر سخت است.
طبقه اول در عمق 4 متری و طبقه سوم در عمق 18 متری واقع شده است و ارتفاع هر طبقه حدود 180 سانتی متر است. طبقه نخست در حقیقت دالان‌ها و کوره‌راه‌هایی بوده است برای این که اگر تعقیب کننده احتمالی وجود داشت بتوان آنرا گمراه کرد. به جز ورودی تمام قسمت های دیگر این شهر زیر زمینی به اندازه قد یک انسان است. طبقات دیگر این شهر برای پناه گیری و ذخیره آذوقه استفاده می شده است. در بعضی قسمت های این شهر سکو هایی برای نشستن و در داخل اتاق ها طاقچه هایی برای قرار دادن اشیا وجود دارد.
در دهانه هر چاه تعدادی سنگ با این سنگ دریچه را مسدود می کردند تا از ورود دود جلوگیری کنند. راه های ورودی از طبقات پایین به بالا است که این ساختار می تواند از هجوم دشمن جلوگیری کند به وسیله سنگ های سر چاه از دفاع می کردند و می توانستد آن را به سر سرباز دشمن بکوبند. هر کسی قصد ورود به این فضاها را دارد باید از پایین به بالا حرکت کند که این باعث می شود قدرت دفاعی افراد مهاجم به حداقل برسد. تهویه هوا با این ساختار از طبقه نخست بوده است و چاه های عمودی در هر طبقه باعث جریان یافتن هوا می شوند و به شکل تهویه برای طبقات عمل می کنند. از مراکز اجتماعی و خانه‌های مردم و حمام و مسجد و همچنین قلعه کنار شهر به اینجا راه داشته است.
راهرو هایی باریک به اندازه یک انسان فرد را به قسمت اصلی شهر هدایت می نماید. این شهر هنگام هجوم دشمن استفاده می شده و در هنگامی که شهر به شکل پناهگاه مردم استفاده می شده سربازی در جلوی صف چراغ ها را روشن و سربازی نیز در انتها چراغ ها را خاموش می کرده تا از تعقیب دشمن در امان بمانند و در داخل اتاق ها اسکان پیدا کنند. در زمان پناهگیری مردم در این شهر آب مورد استفاده آنها از قنات تامین می شده و برای تامین روشنایی داخل شهر از چراغ های پیه سوز سفالی استفاده می شده است. چندین پیه سوز یافت شده است که قدمت آن به 700 سال بر می گردد. راهرو ها به همه شهر انشعاب پیدا می کنند و از یک راه اصلی به بیرون شهر می رسند.
