انواع بازی کودکان، نقش بازی کودکانه در پرورش کودک

وقتی حرف از کودکان به میان می‌آید همه ما به یاد بازی‌های دوران کودکی، شادی و لذت‌های آن می‌افتیم. اما این احساس برای والدین به خصوص کسانی برای اولین بار صاحب فرزند شده‌اند متفاوت است. تمامی والدین نگران آینده، رشد و تعالی فرزند خود می‌باشند و بازی کودکان برای آنها به مانند یک چالش و مسیر ناشناخته است. پدر و مادرها می‌خواهند به نحوی فرزند خود آموزش دهند که آینده‌ای مطمئن و درخشان داشته باشد و روز به روز شاهد پیشرفت او باشند. اما باید بدانید که بازی کودک نقش پررنگی در رشد و تربیت کودک دارد و او را برای حل مسئله و واکنش صحیح در برخورد با مشکلات آینده آماده می سازد.

اهمیت بازی کودکان

کودک با بازی، موفق به شناخت رنگ ها، شکل ها و اجسام می شود و با لمس کردن و احساس کردن دنیایی که در آن زندگی میکند را میشناسد و یاد میگیرد در آینده چگونه کنترل زندگی خود را به دست گیرد. در حقیقت بازی کودک دروازه ای است برای شناخت جهان و دنیای پیرامون او که آینده ای درخشان درخشان داشته باشند. بازی با کودک علاوه بر تاثیر گذاری بر رشد ذهنی و فکری کودک، به طور مستقیم بر رشد اجتماعی او نیز اثر می گذارد. به همین جهت مهمترین گام در تربیت و آموزش کودک را بازی با کودک دانست که در اصل بازی به عنوان ابزاری برای آموزش کودک مورد استفاده قرار می گیرد.

نحوه بازی با کودکان

با روند رشد و تکامل کودک بازی های او نیز رنگ و شکل دیگری به خود میگیرند بنابراین مهم است که بازی کودکان متناسب با سن و مراحل رشد آنها باشد. در جریان بازی کودکان علاوه بر پرورش روح و جسم آنها ؛ دقت، حافظه، نظم و انضباط، تمرکز، تخیل، توانایی تجزیه و تحلیل و خلاقیت نیز در آنها رشد می یابد. در عصر جدید به علت تک فرزند بودن و مشغله های والدین، کودکان زمان کمتری را به بازی گروهی می پردازند و بیشترین زمان بازی آنها در خانه و با والدین است. والدین برای انتخاب بازی کودکانه در خانه حساسیت نشان می دهند تا با این بازی ها بتوانند آموزش هایی نیز به کودک خود بدهند.

باید بدانید کودکان در حین بازی از نیروی ذهن و بدن خود استفاده میکنند و بازی برای آنها یک فرآیند هدفمند است. و آنچه جالب است و شاید ما نیز باید از کودکان یاد بگیریم این است که نتیجه بازی برای آنها اهمیت ندارد بلکه کودک باید از روند انجام آن لذت ببرد. آنچه در بازی با کودک اهمیت پیدا میکند این است که باید پدر و مادرها بازی و اسباب بازی های متناسب با سن کودک خود انتخاب کنند. به عنوان مثال اسباب بازی های نرم و پارچه ای برای کودک ۴ تا ۷ ماه ، اسباب بازی های بزرگ و صوتی برای کودک ۸ تا ۱۲ ماه مناسب است و بعد از آن نیز فرآیند بازی و اسباب بازی ها به طور کلی تغییر می‌کند.

بیشتر بخوانید: ۱۰ بازی مهیج و گروهی برای کودکان

در ادامه شما را با انواع بازی های کودکان آشنا می کنیم. قبل از معرفی بازی ها یک توصیه مهم برای شما والدین عزیز داریم: در زمان بازی با کودک باید با حوصله باشید و زمان کافی برای بازی کردن را در نظر بگیرید قبل از آغاز بازی دغدغه های خود را کنار بگذارید و اگر زمان محدودی برای بازی کردن دارید قبل از شروع مدت بازی را برای فرزندتان مشخص کنید.

توجه داشته باشید طرف مقابل شما فرزندتان است که باید بازی و نقش ها را انتخاب کند در این صورت شما باید از گفتن باید ها و نباید ها اجتناب کنید. برای کنترل کودک و جلوگیری از آسیب های احتمالی لحن شما باید دوستانه و مقتدرانه و عاری از خشونت باشد.

انواع بازی کودک

طبق تعریف به هر فعالیت ذهنی و جسمی هدفدار، چه فردی و چه گروهی، که موجب لذت و برآورده شدن نیازهای کودک شود بازی گفته می شود، بازی های کودکان انواع مختلفی دارند.کودکان متناسب با رشد خود بازی های مختلفی انجام می دهند و در طی روند تکاملی خود از بازی های جسمی و عاطفی به سمت بازی های ذهنی و خلاقیتی پیش می روند. بازی های جسمی پیش زمینه بازی های ذهنی هستند و بازی های ذهنی با تحریک قوه تخیل و خلاقیت کودک موجب میشوند تا قدرت حل مسئله در کودک تقویت شود.

• بازی های آموزشی

هر چند که تمامی بازی ها قدرت آموزشی برای کودکان دارند اما در این میان بازی هایی هستند که با هدفی مشخص و برای آموزش مهارتی خاص طراحی شده اند. شما میتوانید از طریق بازی به کودکان رنگ ها ، شکل ها، اجسام ، نسبت های خویشاوندی و شغل ها را آموزش دهید.

اسباب‌بازی‌هایی نیز در بازار وجود دارد به مانند سطل‌هایی که کودک باید مکعب، دایره و مثلث را در جای خود قرار دهد  یا رنگ‌ها را مشخص کنند. برخی از بازی‌ها نیز مسائل اساسی ریاضی را به زبانی ساده برای کودک قابل درک می‌کند. اصلی‌ترین هدف بازی‌های آموزشی متمایز کردن واقعیت و خیال است.

• بازی های سازنده

یکی دیگر از بازی های کودکان بازی های سازنده یا خلاق است. این بازی ها حد واسط بازی های تخیلی و ورود به دنیای واقعی است. در بازی سازنده کودکان از اشیا و اسباب بازی ها برای ساختن یک چیز خاص (هدفمند) استفاده میکند. به مانند گل بازی، ساختن تونل و پل و …

در فانزی بخوانید: بازی هفت سنگ

• بازی های نمادین

بازی های نمادین به جمله بازی هایی گفته میشود که کودک شی ای را به وسیله یا موجود دیگری شبیه می‌کند. به عنوان مثال یک چوب یا جارو به یک اسب تبدیل می‌شود و سوار بر آن می‌تازد. در بازی‌های نمادین کودک سعی می‌کند با وسایل و ابزاری که در پیرامونش هست آرزوها و رویاهای خود را به حقیقت تبدیل کند.

• بازی های قاعده مند

بازی های کودکان در ابتدا بدون هیچ قاعده ای انجام می شود. اما از آنجایی که دنیا بر پایه نظم و قانون استوار است کودکان نیز باید با قاعده و قانون آشنا شوند. کودکان از سن چهار سالگی با بازی های با قاعده آشنا می شوند اما از بهترین نوع بازی های قاعده مند شروع سن ۶ سالگی همراه با ورود به پیش دبستانی است.

• بازی های تخیلی

تا کنون به دفعات دیده‌ایم که کودکان یک موز یا خیار را در کنار گوش خود می‌دهند و از آن به عنوان یک تلفن استفاده می‌کنند و با دوستان خیالی خود صحبت می‌کنند، گاهی نیز از همبازی خود می‌خواهند که این بازی را ادامه دهد و با گوشی خیالی با فرد مورد نظرشان صحبت کند.

کودکان با رسیدن به سن ۲ سالگی سفر خود را به دنیای خیال آغاز می‌کنند و با این بازی ها خلاقانه اندیشیدن و تجزیه و تحلیل مسائل را یاد میگیرند. در بازی‌های تخیلی کودکان هر چیز را به شکل دیگری می‌بینند و همه چیز را به هم می‌ریزند.

در واقع ماهیت تخیل و خیال به هم ریختگی و کثیف کاری و بی نظمی است. بنابراین خود را برای دیدن محیطی آشفته آماده کنید. میتوانید در میان این بازی های تخیلی مسئولیت پذیری را نیز به کودکان خود بیاموزید مثلا بعد از اتمام بازی از او بخواهید در مرتب کردن این بهم ریختگی ها به شما کمک کند.

در بازی های تخیلی دوستان خیالی نیز نقش پررنگی دارند. کودک خود را از داشتن دوست خیالی منع نکنید زیرا این دوستان خیالی کودک را برای ایجاد ارتباط و پذیرش نقش های جدید آماده می کند.

• بازی های فعال

بازی های فعال از جمله بازی هایی هستند که با حرکت های سریع همراه هستند. مثل فوتبال ، والیبال، دو و …. داشتن این نوع بازی ها برای کودکان اهمیت بالایی دارد زیرا ضمن ایجاد رابطه با همسالان مهارت کار گروهی را نیز می آموزند.

ما پیش از این در مطلبی جداگانه به اهمیت ورزش برای کودکان و انوای بازی های ورزشی برای آنها پرداختیم. پیشنهاد میکنیم اگر میخواهید بدانید چه ورزش هایی برای سلامتی جسم و روان کودکان بیشترین فایده را دارد، این مقاله را مطالعه بفرمایید.

• بازی های نمایشی

در بازی نمایشی کودکان معمولا با اشتیاق فراوان به تقلید رفتار بزرگتر های خود می پردازند. به مانند دختر کوچکی که کفش و لباس مادر خود را میپوشد و یا پسر بچه ای که کفش های پا توی کفش پدر خود می کند.

• بازی های تقلیدی

بازی های تقلیدی از جمله بازی های کودکان یک تا دو سال است و در آن به ایفای نقشی که پذیرفته اند می‌پردازند. در این بازی کودکان به تقلید نقش مادر، پدر، خواهر و برادر، دوستان و معلمان خود می‌پردازند.

• بازی آنلاین کودکان

یکی از مواردی که ذهن والدین را به خود مشغول می‌کند بازی‌ های کامپیوتری و آنلاین کودکان است. کودکان ساعت ها پای بازی های آنلاین می نشینند و مشغول بازی های عجیب و غریب اند. واقعا نمی‌توان گفت بازی آنلاین برای کودکان مفید است یا مضر. این بازی‌ها توانایی حرکت و تصمیم‌گیری سریع و واکنش مناسب دادن در شرایط خاص را افزایش می‌دهند اما از طرفی آسیب‌هایی نیز وارد می‌کنند. آنچه در بازی آنلاین کودکان مهم است، محدودیت و مشخص کردن زمان بازی است.

نقش بازی کودکان و آموزش

همانطور که در بالا به طور کامل به بازی کودکان پرداختیم، متوجه شدیم که بازی نقش بسیار مهمی در آموزش و پرورش کودکان دارد. انتخاب بازی مناسب با سن کودک و همبازی شدن والدین با کودکان و رهبری و هدایت بازی توسط کودک نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت کودک و رشد اجتماعی او دارد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع مهدکودک و مزایای آن برای کودکان