طبق اسناد موجود در کتب تاریخی علم انساب ، این امامزاده در اردبیل زندگی میکرده است. زمانیکه به شهر ری می آید فردی به اسم حسن نامی بهبهانی از پل کرخ که امروزه به کرج مشهور است در تعقیب ایشان بوده تا بالاخره در باغ گلشن زیر چنار بزرگ چشمه ساری او را گرفتار میکند و با بیل به شهادت میرساند. شیعیان و دوست داران اهل بیت ایشان را در همان منطقه به خاک میسپارند . متولیان این امامزاده روز 5 ذی القعده را روز بزرگ داشت ایشان تعیین کرده اند و هر ساله مراسمی را در این روز برگزار میکنند. چشمه ساری که در جریان قتل امامزاده صالح از آن نام برده شد ، همان قناتی است که زیر چنار بزرگ قرار داشت که بعده ها خشک شد.
بقعه امام زاده صالح بنای چهار گوش به مساحت 50 متر مربع است که با توجه به چنار قدیمی که در کنار آن و همچنین سنگ قبرهای عهد مغول که در آنجا وجود داشت ، مربوط به قرن هفتم یا هشتم هجری یعنی دوره ایلخانی میباشد. درخت چناری که از آن یاد کردیم محیطی برابر پانزده متر داشت که خود از آثار تاریخی تهران به شمار میرفت که متاسفانه از بین رفت و باقی مانده آن قطع گردید. محوطه امامزاده صالح پیش از تغییر فضای خیابانی منطقه تجریش ، محوطه ای کاملا محصور شده مانند دیگر زیارتگاه های ایران بوده ولی امروزه از حصار دیوار ها خارج شده است.
معماری آرامگاه امامزاده صالح علیه السلام
هلاکو میرزا پسر فتحعلی شاه قاجار در سال 1210 هجری قمری بانی تعمییر و تزئینات آرامگاه امامزاده صالح گردید ، در این تعمییرات اصلاح ونقاشی داخلی حرم ، احداث گنبد و کاشی کاری آن انجام شد. در سال 1323 خورشیدی مجدد حرم این امامزاده به دست مرحوم حسن فداکار تعمییر و کاشی کاری مجدد شد.
داخل حرم بواسطه نقاشی های زیبای دوره قاجار زینت داده شده است ، فضای درونی آن نزدیک به شش متر و نیم در شش مترو نیم وسعت دارد. در وسط حرم ضریحی به دستور میرزا سعید خان وزیر خارجه وقت قرار داده شد که درون آن ضریح دیگری از چوب به سبک خانه بندی خراطی قرار دارد. ایوان ورودی و رواق ، در سمت شمال حرم واقع شده است، بالای در حرم در رواق ، لوحه مستطیل خشت کاشی شامل « بسم الله الرحمن الرحیم » و سنه 1210 بر دیوار نصب است و کمی پایین تر آن کتیبه ای به خط نستعلیق گچ بری شده است.
بنای آرامگاه از نظر تناسب طاق های داخل حرم و شکل ساختمان در شمار آثار ممتاز عهد قاجاریه و قرن سیزدهم به شمار میرود .در محوطه حرم مقابر خانوادگی وجود داشت که بعد از انقلاب کلیه مقابر تخریب و به محوطه و فضای باز حرم تبدیل گشت.
مساحت بقعه و بارگاه امامزاده و صحن آن 3000 متر مربع است ، در شمال صحن مسجدی قرار دارد به مساحت 100 متر مربع که از موقوفات است.
چنار بزرگ امامزاده صالح (ع)
مارکوپولو هم در سفرنامه خود حدود هفتصد سال پیش ازاین چنار یاد کرده است، پولاک نیز در صفحه 75 سفرنامه اش میگوید : چنار فوق العاده کهنی در قریه تجریش از مهمترین نمونه های این درخت در جهان شمرده میشود. اولیویه فرانسوی در عصر آقا محمدخان به تهران آمده درباره چنار بزرگ امامزاده صالح چنین مینویسد : چنار در اسفل ساقه ، شکل مخروطی داشت و چنان معلوم بود که موجب استحکام و دوام شده و کلفتی آن در جوار زمین ، هفتاد قدم به شمار می آمد . هر قدم دوازده اصبع است وبیست و سه قدم و چند، قطر دایره آن میشود . ساقه و شاخه های آن بی عیب وسالم بودند. چوب های شاخه های اصلی آن به نظر بهتر و نسج الیافش بیشتر از ساقه آن بود.
دو قنات امامزاده که اکنون خشک شده اند ، قبلا مظهر آن ها در امامزاده صالح بود و آب آن را خانه های جنوبی امامزاده مصرف میکردند.
طرح توسعه بارگاه امامزاده صالح (ع)
با توجه به افزایش زائران ، طرح توسعه حرم امامزاده صالح در سال 1374 با خرید خانه ها و واحد های تجاری اطراف حرم در سه مرحله به وسعت 16 هزار متر مربع جهت افزایش فضای زیارتگاه آغاز شد. طبق طرح جامعی که برای توسعه حرم در نظر گرفته شده بود تمام قبور قدیمی محوطه تخریب شد وتنها یک قبرستان در زیر زمین آستان با نام رواق معصومیه باقی ماند . همچنین پیکر پنج شهید گمنام و شهید مجید شهریاری از شهدای دانشمند هسته ای درصحن حرم به خاک سپرده شده اند.
جاذبه های گردشگری اطراف حرم
پس از زیارت و دیدن بارگاه امامزاده صالح شما میتوانید از جاذبه های گردشگری در اطراف میدان تجریش استفاده و دیدن کنید. از جمله این جاذبه ها میتوان به بازار تجریش ، پاساژ قائم ، ارگ و تندیس تجریش ، کاخ سعدآباد ، خیابان ولیعصرو باغ موزه هنر ایرانی اشاره کرد.
ساعات بازدید امامزاده صالح
از شروع اذان صبح تا ساعت 24 شب میتوانید به امامزاده صالح بروید.
چطور به امامزاده صالح بروم؟
امامزاده صالح با مترو: یکی از راحتترین راهها برای رفتن به امامزده صالح استفاده از مترو است. شما باید به مترو تجریش بروید و وقتی پیاده شدید وارد بازار شوید و تا انتها بروید تا به امامزاده صالح برسید.
پیشنهاد فانزی برای افرادی که به امامزاده صالح مراجعه میکنند:
این افراد میتوانند پس از بازدید از امامزاده صالح از مرکز خرید سانا، بازار تجریش، اردوگاه شهید باهنر، مرکز خرید قائم، بوستان نیاوران، منطقه تفریحی دربند، پارک قیطریه، پارک جمشیدیه، پارک شطرنج، موزه دارآباد، پاساژ ارگ و… بازدید کنند.