تاریخچه و معماری کتابخانه ملی تهران

کتابخانه ملی تهران، موسسه‌ای علمی-پژوهشی است که در سال 1316 آغاز به کار کرده‌است. این مجموعه در سال 1381 با سازمان اسناد ملی ترکیب شد و کتابخانه ملی و مرکز اسناد را تشکیل داد. کتابخانه ملی دارای 12 شعبه استانی در کل کشور می‌باشد. در این مقاله می‌خواهیم شما را با مرکز اسناد و کتابخانه ملی آشنا کنیم. با فانزی همراه باشید.

این مجموعه 9700 مترمربع زیربنا دارد. 8 طبقه ساختمان بتنی، این مجموعه با ارزش از کتاب و اسناد را در بر گرفته‌است. جالب است بدانید که این ساختمان در برابر زلزله‌ای با قدرت 9 ریشتر مقاوم است. معمار کتابخانه ملی تهران، محسن میر حیدر، مدیریت طرح ساختمان کتابخانه را نیز برعهده داشته است.
نوشته‌های بزرگان در حوزه‌های گوناگونی همچون نجوم، تاریخ، طب، فلسفه، ادبیات، فقه و اصول، عرفان و … در کتابخانه ملی وجود دارد. اولین ترجمه‌های فارسی کتاب‌های خارجی و همچنین قطعات خوشنویسی هنرمندان این عرصه، در کتابخانه وجود دارد.

 

مقررات کتابخانه ملی تهران

کتابخانه قوانین و مقررات خاصی برای کاربران در نظر گرفته شده‌است. اعمالی مانند آسیب رساندن به اموال کتابخانه (میز و صندلی)، ایجاد خدشه بر روی کتاب‌ها و اسناد، علامت‌گذاری روی آن‌ها، ایجاد اختلال در سیستم مجموعه و … پیگرد قانونی به دنبال خواهد داشت. شرایط امانت کتاب از کتابخانه ملی بسیار ویژه می‌باشد. افراد نمی‌توانند کتاب‌ها و اسناد کتابخانه ملی را به امانت بگیرند. هر گونه استفاده باید در تالارهای کتابخانه انجام شود. البته در بخش عمومی کتابخانه، امکان به امانت گرفتن کتاب وجود دارد.

همچنین جابه‌جایی کتاب و اسناد بین تالارهای مختلف ممنوع می‌باشد. کارت عضویت برای استفاده از امکانات کتابخانه الزامی است. البته شرایط عضویت در کتابخانه ملی بسیار راحت است. هر فرد باید با استفاده از کارت عضویت، از امکانات کتابخانه تهران استفاده کند. رعایت شئونات اسلامی، عرفی و اجتماعی، عدم استعمال دخانیات و … در محیط و محوطه کتابخانه الزامی است. افراد باید سکوت و آرامش را در کتابخانه رعایت کنند. تلفن همراه باید در ابتدای ورود به کتابخانه به حراست تحویل داده شود. خوردن مواد خوراکی در داخل کتابخانه ممنوع است.

مواد غذایی باید در کافی شاپ مجموعه صرف شود. هیچ یک از وسایل شخصی مانند خودکار، کتاب، کیف، ماژیک و … نباید به داخل تالارهای اصلی برده شود. مراجعه‌کنندگان در صورت لزوم می‌توانند رایانه شخصی، مداد و برگه‌های سفید (با هماهنگی قبلی) به همراه داشته باشند. کپی‌برداری، عکس گرفتن از منابع، خروج منابع از تالارها و کتابخانه ممنوع است. عدم رعایت این مقررات باعث باطل شدن کارت عضویت خواهد شد.

عضویت در کتابخانه ملی تهران

هر فردی که مایل باشد می‌تواند به راحتی در کتابخانه تهران عضو شود. برای عضویت در کتابخانه ملی ایران باید از طریق سایت کتابخانه فرم عضویت را پر کنید. شرایط ثبت نام در کتابخانه ملی ایران در این سایت به طور کامل آورده شده‌است. لیست مدارک لازم برای عضویت در کتابخانه ملی ایران در سایت وجود دارد. با مراجعه حضوری می‌توانید کارت عضویت خود را دریافت کنید. برای دریافت اطلاعات کامل، به آئین‌نامه عضویت موجود در سایت مراجعه کنید.

لازم به ذکر است که برای استفاده از خدماتی مانند مرجع مجازی، ارتباط پست الکترونیکی، پیامک، گفتگوی همزمان و فکس، نیازی به پرداخت هزینه نیست. امکان طرح پرسش نیز در سایت کتابخانه امکان‌پذیر است. دسترسی به آرشیو اسناد نیز از طریق سایت امکان‌پذیر می‌باشد. البته در صورت عضویت می‌توانید از فایل اسکن اسناد استفاده کنید. مقدار هزینه ثبت نام در کتابخانه ملی، در سایت وجود دارد.

معرفی بخش‌های مختلف کتابخانه ملی

قسمت پذیرش کتابخانه

قسمت پذیرش در تالار ورودی کتابخانه قرار دارد. در این قسمت می‌توانید از مشاوره، راهنمایی و بخش جستجو بهره ببرید. 12 رایانه برای مراجعین و همچنین 5 رایانه برای کارشناسان وجود دارد. در طبقه اول کتابخانه، سایت و خدمات اینترنتی وجود دارد. این سایت در قسمت شرقی تالارها و نزدیک به تالار هنر واقع شده‌است.

می‌توانید از اینترنت کتابخانه ملی به صورت رایگان استفاده کنید. اطلاعاتی که از جستجوی کتاب در کتابخانه ملی به دست می‌آورید، به صورت پرینت کاغذی یا لوح فشرده در اختیارتان قرار خواهد گرفت. اگر مایل باشید، می‌توانید با رعایت قوانین از رایانه‌های شخصی خود استفاده کنید.

سرای پژوهش کتابخانه ملی تهران

سرای پژوهشی قسمتی برای انجام تحقیقات افراد کارشناس است. از امکانات عالی این مجموعه می‌توان برای تحقیق و پژوهش بهره گرفت. افراد واجد شرایط برای استفاده از سرای پژوهش، هیئت علمی دانشگاه و سایر موسسات آموزشی-پژوهشی، دانشجویان دکتری (با پروپوزال تایید شده)، افراد دارای قرارداد پژوهشی با یک سازمان خاص یا افراد دارای قرارداد با یک ناشر برای نشر کتاب می‌باشند.
برای استفاده از امکانات سرای پژوهشی باید فرم درخواست را در سایت کتابخانه پر نمایید. اگر مایل به استفاده گروهی باشید، باید فرم درخواست گروهی را تکمیل کنید. هر فرد در پایان دوره، گزارشی از عملکرد پژوهشی خود ارائه می‌دهد. در صورت تایید گزارش، با درخواست تمدید موافقت خواهد شد. بهتر است قبل از ثبت نام، مقررات را به صورت کامل مطالعه کنید.

کتابخانه دیجیتال کتابخانه ملی ایران

کتابخانه و اسناد دیجیتال کتابخانه ملی به منظور دسترسی راحت‌تر مراجعه‌کنندگان به نسخه‌های مختلف در نظر گرفته شده‌است. ده‌ها هزار کتاب، پایان‌نامه، کتاب‌های خطی، چاپ سنگی، روزنامه‌های قدیمی مهم و … به صورت دیجیتال درآمده‌است. این کتب از راه دور و به صورت غیرحضوری قابل استفاده هستند. همچنین برای استفاده از برخی کتب باید کارت عضویت فعال داشته باشید.
این کتب شامل نسخه‌هایی است که طبق قانون حق مولف به چاپ رسیده‌اند. در صورتی که کارت عضویت فعال نداشته باشید، در حد یک نیم نگاه می‌توانید این کتب را ببینید. کارت فعال حق استفاده از تالار دیجیتال کتابخانه‌های سایر شهرها را نیز برایتان فراهم می‌کند. می‌توانید از کتابخانه شهرهایی مانند زاهدان، همدان، بوشهر، مشهد، شیراز، یزد و … استفاده کنید.

مرکز همایش‌های بین‌المللی کتابخانه ملی

در این مجموعه همایش‌های متعددی برگزار می‌شود. سالن‌ها و فضای کتابخانه تهران برای برگزاری کنفرانس‌ها و کنگره‌های ملی یا بین‌المللی مناسب است. در این نشست‌ها سلایق و دیدگاه‌های مختلف در کنار هم حضور می‌یابند. این مورد، شرایطی را برای معرفی سازمان و امکانات آن فراهم می‌کند. یک سالن با 450 نفر ظرفیت به همراه سالن‌های 250، 200 و 80 نفره، فضای مناسبی برای این همایش‌ها به وجود آورده‌است. فضای نمایشگاه، گالری و تالار ضیافت نیز در کتابخانه ملی وجود دارد.

کتابخانه کودک و نوجوان

کتابخانه کودک و نوجوان قسمتی از کتابخانه ملی تهران است. در این بخش کتاب‌هایی با موضوعات مذهبی، مرجع، آموزشی، علمی، هنر، تاریخی، ادبیات و داستانی وجود دارد. موضوعات کتاب‌های داستانی نیز علمی-تخیلی، آموزش و تربیت، مذهبی و تاریخی می‌باشد.
این کتابخانه، مرکزی استاندارد برای کودکان و نوجوانان می‌باشد. کتب این کتابخانه برای گروه سنی 7 – 14 سال مناسب است. در این مجموعه کتاب‌ها و منابع غیر کتابی از داخل و خارج کشور جمع‌آوری می‌شود. خدماتی مانند نمایش فیلم، شعر و قصه‌خوانی، نمایشگاه آثار کودک و نوجوان و … در این مجموعه برگزار می‌شود.

تالار سهروردی

تالار سهروردی در طبقه اول و در قسمت غربی ساختمان کتابخانه ملی قراردارد. این تالار جزو بزرگ‌ترین مجموعه‌های اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی کشور می‌باشد. کتاب‌ها، نشریات و پایان‌نامه‌های دانشگاه‌های خارجی در این قسمت دیده می‌شود. منابع این قسمت به زبان‌های روسی، آلمانی، انگلیسی و فرانسوی می‌باشد.
منابع دیگری نیز به زبان‌های ایتالیایی، لهستانی، هندی، اسپانیایی، ترکی، مجاری و … در این بخش دیده می‌شود. در تالار سهروردی بیش از 65 هزار نسخه کتب ایران‌شناسی وجود دارد. مهم‌ترین کتب این بخش، سفرنامه‌ها هستند که شامل 400 عنوان می‌باشند.

تالار رودکی، محلی برای معلولین عزیز

این بخش برای معلولین گرامی در نظر گرفته شده‌است. آن‌ها می‌توانند بدون مشکل با ویلچر وارد این بخش شوند. نرم‌افزار پکجا برای جستجوی راحت‌تر این عزیزان قرار داده شده‌است.

تالار ویژه روشندلان گرامی

در این بخش امکاناتی برای افراد کم‌بینا و نابینا در نظر گرفته شده‌است. سخت‌‌افزارها و نرم‌افزارهای خاصی برای این افراد تعبیه شده‌است. کتب و منابع گویا و خطوط بریل، این امکانات را تکمیل می‌کنند. این فضا حدودا 700 مترمربع مساحت دارد. تالار مخصوص روشندلان در کتابخانه ملی، در طبقه همکف واقع شده‌است. کتاب‌های گویای این مجموعه شامل متون درسی و غیر درسی، روی CD و نوار کاست قرار داده شده‌است.

کتاب‌هایی مانند نت‌های موسیقی، داستان‌های بلند، قرآن، قانون جامع معلولین و … به این صورت درآمده است.همچنین در این مجموعه می‌توان با کمک نرم‌افزارهای خاص و برجسته‌نگار، جستجوی اینترنتی را انجام داد. خدمات جستجو برای سایر قسمت‌های کتابخانه نیز برای این عزیزان فراهم می‌باشد. دستگاه‌های حرارتی و به‌ دید نیز برای کمک به کم‌بینایان و نابینایان وجود دارد.

رستوران و کافه کتابخانه ملی

سلف کتابخانه ملی برای ارائه خدمات به مراجعه‌کنندگان آماده می‌باشد. افراد می‌توانند از غذاهای این مجموعه استفاده کنند. همچنین رستوران و کافه کتابخانه ملی محل مناسبی برای تهیه غذا می‌باشد. در صورت لزوم می‌توانید غذایی که به همراه آورده‌اید را در رستوران گرم کنید و نوش جان کنید.

جاذبه‌های اطراف کتابخانه ملی

باغ کتاب تهران، مجموعه‌ای عالی و بی‌نظیر برای علاقه‌مندان به کتاب و کتاب‌خوانی است. در این مجموعه قسمت‌های متنوعی برای کودکان و نوجوانان وجود دارد. بخش‌هایی مانند باشگاه رباتیک، باغ علم، فروشگاه محصولات فرهنگی، باغ علم نوجوان، کافه گیم و کافه کودک در باغ کتاب تهران دیده می‌شود. باغ کتاب مکانی مناسب برای علاقه‌مند کردن کودکان به کتاب است.

بوستان حضرت ابراهیم یا پارک آب و آتش در نزدیکی کتابخانه ملی قرار دارد. این پارک 24 هزار مترمربع مساحت دارد. چهار برج آتش و یک چادر 700 متری در پارک آب و آتش تهران دیده می‌شود. لانه کبوتر، پل ابریشم، فانوس دریایی، آلاچیق، آبنما و کالسکه‌رانی، سایر امکانات جالب این پارک می‌باشد.

پارک طالقانی که از طریق پل طبیعت تهران به بوستان آب و آتش متصل می‌شود، در نزدیکی کتابخانه ملی قرار دارد. این پارک جنگلی در تپه‌های عباس‌آباد واقع شده‌است. پارک طالقانی در ابتدا جزو زمین‌های کشاورزی بوده‌است. سپس در سال 1350 – 1356 طراحی آن توسط یک مهندس انگلیسی به نام لوئیس دیویس انجام می‌شود. این پارک نهایتا در سال 1360 به طور کامل ساخته شده‌است. در این بوستان، باغ موزه دفاع مقدس و بزرگ‌ترین پرچم ایران با 1000 مترمربع مساحت قرار دارد. پارک طالقانی تهران، یکی از سرسبزترین پارک‌های تهران است که روح شما را تازه می‌کند.

بازدید از کتابخانه ملی

برای بازدید از کتابخانه ملی باید فرم مخصوص را در سایت پر کنید. سپس می‌توانید برای بازدید اقدام کنید. در صورتی که هر یک از مراحل برای شما ناآشنا بود با شماره‌های 81623055 – 81623060 – 81623039 تماس بگیرید. مشاوران بازدید، شما را راهنمایی خواهند کرد.

ساعت کار کتابخانه ملی

ساعت کار کتابخانه ملی به این صورت می‌باشد:
برای استفاده از تالارهای مطالعه در 6 ماه اول سال از ساعت 8 الی 22 مراجعه فرمائید. در 6 ماه دوم نیز می‌توانید از ساعت 8 الی 21 از این مجموعه استفاده کنید. ساعت کار کتابخانه عمومی، منابع غیر کتابی، تالارهای مراجع تخصصی و نشریات هر روز از ساعت 8 الی 21 می‌باشد. تالار ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی نیز روزهای شنبه و ۲ شنبه از ۸ صبح الی 21 باز می‌باشد. برای استفاده از امکانات این تالار در روزهای 1 شنبه، 3 شنبه و 4 شنبه، از 8 صبح الی 16 مراجعه بفرمایید.

ساعت کار تالار نابینایان نیز روزهای 1 شنبه و 3 شنبه از ساعت 8 الی 16 و روزهای شنبه، 2 شنبه و 4 شنبه، از ساعت 8 الی 21 می‌باشد. ساعت کار قسمت عضویت و کتابخانه کودکان و نوجوانان نیز، شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ الی ۱۵:۴۵ می‌باشد. برای شیفت شب کتابخانه نیز می‌توان هر شب (غیر از ایام تعطیل)، از ساعت 22 الی 7 صبح از کتابخانه استفاده کرد.

شیفت شب در کتابخانه ملی

شیفت شب کتابخانه ملی برای مطالعه و تحقیق در فضای آرام و دنج شبانه در نظر گرفته شده‌است. افرادی که مایل باشند می‌توانند از امکانات شیفت شب کتابخانه ملی استفاده کنند. البته کتابخانه ملی تهران شرایط عضویت خاصی برای شیفت شب در نظر گرفته است. حداقل مدرک لازم برای استفاده از شیفت شب کتابخانه، مدرک کارشناسی ارشد می‌باشد. البته تا چندی قبل دانشجویان ارشد نیز می‌توانستند از این امکان بهره ببرند.

در زمان جابه‌جایی همکاران شیفت شب و نظافت کتابخانه، کتابخانه تعطیل می‌شود. این زمان در ساعات 21 الی 22 شب و 7 الی 8 صبح می‌باشد. در این زمان مراجعه‌کنندگان باید در تالار انوار کتابخانه تهران حضور پیدا کنند. برای استفاده از امکانات شیفت شب بایستی فرم درخواست را در سایت کتابخانه پر کنید و رزومه خود را نیز ارسال بفرمائید. پذیرش یا عدم پذیرش درخواست شما طی 5 روز کاری از طریق پست الکترونیک اطلاع داده می‌شود.

لازم به ذکر است که هر فرد در هر سطح علمی که باشد، خدمات خاصی را دریافت می‌کند. افرادی مانند مخترعان، نخبگان، نویسندگان کتاب‌های علمی و تخصصی، دانشجویان دوره دکتری، دانش‌آموختگان دوره ارشد و دکتری، نویسنده‌های مقالات علمی معتبر (حداقل 2 مقاله)، فارغ‌التحصیلان دوره تخصص پزشکی و سطح ۳ حوزوی، پژوهشگران، مترجمان، مولفان و … می‌توانند از این امکان استفاده کنند.

هر فرد برای استفاده از شیفت شب باید حداقل به مدت 3 ساعت در کتابخانه حضور داشته باشد. تکمیل فرم در ابتدای ورود و تحویل آن در هنگام خروج از کتابخانه، الزامی می‌باشد. برای خروج از کتابخانه در زمان نیمه شب، باید فرم تعهد خروج شبانه تکمیل شود. این موضوع به تاييد مسئول تالار بستگی دارد. تردد زیاد در محوطه کتابخانه در زمان شیفت شب ممنوع است.

کتابخانه ملی پارکینگ دارد؟

متاسفانه هنوز پارکینگی برای کتابخانه ساخته نشده‌است. تا زمانی که پارکینگ طبقاتی کتابخانه ملی تهران ساخته شود، می‌توانید از اراضی عباس‌آباد استفاده کنید.

امیدواریم از مقاله کتابخانه ملی تهران استفاده کرده باشید. در صورتی که از امکانات این مجموعه فرهنگی استفاده کرده‌اید، نظراتتان را در سایت فانزی به اشتراک بگذارید.