موزه عروسک ملل، فراتر از یک موزه‌ی اسباب‌بازی
موزه عروسک ملل محلی است در مرکز تهران که عروسکهای بی‌‍شماری از کشورهای مختلف جهان در آن به نمایش گذاشته شده‌اند. علاوه بر عروسکهای محلی و فراموش شده‌ی ایرانی، عروسکهای بسیاری از کشورهای مختلف اروپا، آمریکا و آسیا به این موزه در تهران آمده‌اند. فعالیت موزه عروسک ملل، محدود به نمایش تعدادی عروسک برای کودکان نیست و خوشبختانه در این موزه عروسک‌ها همراه با داستان و تاریخچه‌ی خود معرفی می‌شوند.
به این دلیل که در زمان‌های قدیم عروسک‌ها از دل اسطوره‌ها و داستان‌ها بیرون می‌آمدند و حتی مردم برای نشان دادن علاقه‌ی خود به قهرمان‌هایشان عروسک آنها را می‌ساختند. به همین خاطر عروسک‌ها سفیر فرهنگی و نمایانگر آداب و رسوم و طرز تفکر مردم کشورها هستند.
پس یک راه لذت‌بخش و ساده برای شناختن فرهنگ مردم ملل مختلف، می‌تواند آشنایی با عروسکهای آن ملت‌ها باشد. برای مثال اگر قصد سفر یا مهاجرت مخصوصا به کشورهای آسیایی را دارید، وقتی با مظاهر فرهنگ و تمدن آنها آشنا باشید، افراد بیشتری با شما احساس نزدیکی و دوستی می‌کنند و یکی از این مظاهر فرهنگی، عروسک آن کشور است.
این کار دست کم موضوعی برای صحبت کردن و فرصتی برای ایجاد ارتباط با مردم دیگر کشورها را به شما می‌دهد. خوشبختانه موزه عروسک ملل، این امکان را فراهم کرده و البته همانطور که از اسمش پیدا است، محدود به عروسکهای ایران نیست و از ملل مختلف، عروسک‌ها و داستان‌های زیادی را جمع‌آوری کرده و در معرض دید شما قرار داده است.
تاریخچه‌ی موزه عروسک ملل
سال‌ها پیش افرادی به نام‌های علی گلشنی، مسعود ناصری دریایی و فریده ناصری دریایی عروسکهای مختلفی را از سراسر دنیا جمع‌آوری کردند و موزه عروسک ملل را تاسیس کردند. موزه عروسک ملل در سال 1393 به همت این افراد ساخته شد و از آن پس فعالیت‌های خود را گسترش داده است. این موزه از سال 1395 با حمایت چند گروه توانست پا بر جا باقی بماند و سال بعد یعنی در سال 1396 جایزه‌ی موزه‌ی برتر ایکوم را کسب کند.
موزه عروسک ملل بعد از جابه‌جایی از محل پیشین اکنون در محله‌ی دروازه دولت تهران واقع شده است و با مجوز رسمی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به فعالیت خود ادامه می‌دهد. این موزه، بیش از 2000 عروسک از حدود 80 کشور جهان را دارد که با هم به سراغ برخی از این عروسک‌ها می‌رویم و تاریخچه و داستان آنها را تعریف می‌کنیم.
اگر بخواهیم سطحی‌گرانه به آنها نگاه کنیم، آنچه که در ویترین‌های این موزه می‌بینیم، تنها عروسک‌هایی از جنس چوب، پارچه و حتی گیاهانی مثل بلال و گندم قرار گرفته است. اما بند بند وجود این عروسک‌ها، پر از داستان و خیال و داستان است و نکته جالب اینکه، در روزگاران پیشین هر کدام وظایفی هم بر دوش داشته‌اند. هر عروسک مثل یک مسافر از راهی دور به این موزه آمده و پر از تجربه و خاطره است و وقتی پای حرف‌هایش بنشینیم، به ارزش واقعی آن پی می‌بریم.
معرفی عروسکهای ملل مختلف
عروسک لایکونیک | نماد قهرمان لهستانی
این عروسک، یکی از همان قهرمان‌هایی است که مردم، عروسک او را ساخته‌اند. قصه‌ی لایکونیک اینطور است که در زمان‌های قدیم در لهستان جنگ می‌شود و کشور آنها در خطر جدی قرار گرفته است. دو سرباز شجاع، شبانه به چادر فرمانده‌ی دشمن حمله می‌کنند و او را می‌کشند. لایکونیک، یکی از آن دو سرباز شجاع بوده و مردم به خاطر علاقه‌ای که به او داشتند، عروسک او را ساختند تا در یادها باقی بماند.
ماتریوشکا یا عروسک تودرتو | نماد همدلی در روسیه
پشت سر این عروسک یک داستان لطیف وجود دارد که دختر خردسالی در حال بازی بوده و باد شال او را با خود می‌برد. او به دنبال شالش می‌رود، اما دستش به شال نمی‌رسد و از خواهر بزرگتر خودش کمک می‌گیرد. اما باز هم دستشان نمی‌رسد و آنها از خواهر بزرگتر دیگر کمک می‌خواهند. اما باز هم قدشان نمی‌رسد. هر دختر از خواهر بزرگتر کمک می‌گیرد تا دستشان به شال خواهر کوچکتر برسد. و با این داستان ماتریوشکا به نماد همدلی و حمایت افراد بزرگتر از کوچکترها مبدل شد.
عروسک فندق‌شکن | سوغاتی سربازان آمریکایی
عروسک فندق‌شکن در روستاهای آلمان متولد شد و از این کشور به موزه عروسک ملل آمده است. داستان فندق‌شکن به این شکل است که معدن‌چی‌های آلمانی به خاطر جنگ مجبور شده بودند تا کار در معدن را رها کنند و از کشورشان دفاع کنند. به خاطر همین به جای کلاه معدن‌چی‌ها، کلاه سربازان روی سر این عروسک قرار گرفت. بعد از جنگ سربازهای آمریکایی این عروسک را با خود از آلمان به آمریکا بردند و از آنجا به بعد عروسک فندق‌شکن در دنیا هم مشهور شد.
عروسک غصه | نماد غمخواری
این عروسک موزه عروسک ملل را مردم گواتمالا ساختند تا کودکانشان غصه‌های خود را در گوش عروسک بگویند. وقتی یک کودک با این عروسک حرف بزند، باید شب موقع خواب آن را زیر بالشش بگذارد و بعد مادر و پدرش باید عروسک را بر‌دارند. این کار به این معنی است که غم‌های کودک با عروسک رفته‌اند و از کودک دور شده‌اند.
عرووسک داروما | نماد آرزوها
این عروسک را مردم سختکوش ژاپن خلق کرده‌اند. داروما عروسکی است که چشم ندارد. وقتی یک کودک آرزویی دارد، باید یک چشم برای عروسک بکشد و تنها وقتی می‌تواند چشم دوم را برای عروسک بکشد که تمام تلاش خودش را کرده باشد و به آرزوی خودش برسد، معنی این عروسک این است که آرزو کردن تنها یک چشم است و چشم دومی تلاش کردن برای رسیدن به آرزو است.
عروسکهای تاجیکی
عروسک‌هایی که از تاجیکستان به موزه عروسک ملل پا گذاشته‌اند صورت مشخصی ندارند و دلیل جالبی هم دارد که از دل فرهنگ تاجیکی بیرون آمده است. مردم تاجیک اعتقاد داشته‌اند که طراحی صورت برای عروسک‌ها، دست بردن در کار خالق هستی است. بنابراین عروسکهای تاجیکستان صورت خود را پوشانده‌اند.
عروسک آب‌فروش در موزه عروسک ملل
این عروسک از مَشکی که بر دوش دارد به مردم آب می‌فروشد و یک آوازه‌خوان دوره‌گرد هم هست. عروسک آب‌فروش از مراکش به موزه عروسک ملل آمده است.
عروسکهای هندی
عروسکهای هندی موزه عروسک ملل، زنانی با لباس‌های محلی هند هستند. لباس قرمز عروسک هندی نشان می‌دهد که احتمالا او عروس است. به این علت که عروس‌های هندی پیراهن قرمز به تن می‌کنند و این هم یکی از تفاوت‌های زیبای فرهنگی است که از عروسک‌ها می‌توان به آن پی‌برد.
عروسک کورن‌دال
این عروسک یک دختر بی‌چهره است که لباس‌های زیبایی به تن دارد و از آمریکای لاتین سر از موزه عروسک ملل درآورده است. کورن‌دال به معنی عروسکی از جنس خوشه‌ی گندم است. قصه‌ی کورن‌دال این است که او یک دختر بسیار زیبا بوده و به خاطر زیبایی چهره‌اش بسیار هم مغرور بوده است. این دختر زیبا عادت داشته تا هر روز خودش را در آب برکه تماشا کند که گرفتار نفرینی می‌شود و یک جغد انعکاس چهره‌ی او را از آب می‌دزدد تا کورن‌دال یاد بگیرد کمی متواضع باشد.
عروسکهای اتریشی در موزه عروسک ملل
در موزه عروسک ملل، تعدادی عروسک از اتریش آمده‌اند و با توجه به لباس‌هایشان می‌توان گفت که متعلق به سالیان دوری هستند که هنوز مردم زیادی در دهکده‌ها زندگی می‌کردند و عده‌ی کمی به شهرنشینی مدرن روی آورده بودند.
عروسکهای ارمنی
عروسکهای ارمنی هم در موزه عروسک ملل با عروسکهای محلی و زیبایی که نشانگر فرهنگ و آداب و سنن ارمنستان هستند، حضور دارند.
عروسکهای افغان در موزه عروسک ملل
عروسکهای بسیار زیبایی که از فرهنگ مردم افغانستان بیرون آمده‌اند هم، به موزه‌ی عروسک ملل سفر کرده‌اند و ماندگار شده‌اند.
عروسکهای ایرانی
دو عروسک خیمه‌شب‌بازی مبارک و تبارک هم نماینده‌ی فرهنگ و هنرهای نمایشی ایران در این موزه هستند. عروسکهای محلی “باران‌خواهی” از مازندران، عروسک “ساقه‌ی برنج” از گیلان و عروسک خراسانی، همگی به تهران آمده‌اند و در موزه‌ی عروسک ملل ماندگار شده‌اند تا نسل‌های بعدی هم آنها را بشناسند و قصه‌شان برای کودکان باقی بماند.
عروسکهای تمام قد زنان مناطق گوناگون ایران
نوبت می‌رسد به عروسکهای تمام قدی از بانوانی که لباس‌های محلی و اقوام مختلف ایران را به تن دارند و در موزه‌ی عروسک ملل حضور دارند.
کارگاه‌های موزه عروسک ملل
خوشبختانه فعالیت‌های موزه‌ی عروسک ملل، نسبت به قبل وسعت بیشتری پیدا کرده است. در این موزه کارگاه‌ها و نشست‌های جالبی برگزار می‌شود. مثل بازی‌سازی، قصه‌گویی برای کودکان، تولید و عرضه‌ی عروسکهای محلی و حتی چگونگی بازآفرینی عروسکهای فراموش شده. در بعضی از کلاس‌هایی که در این موزه برگزار می‌شود، علاقه‌مندان زیر نظر اساتید باسابقه می‌توانند عروسک‌سازی را یاد بگیرند.
ساعت کاری موزه عروسک ملل
بازدید از موزه عروسک ملل، تنها در روزهای پنجشنبه و جمعه از ساعت 11 الی 18 میسر است.
قیمت بلیت موزه عروسک ملل
همانطور که گفتیم موزه عروسک ملل به شکل خصوصی اداره می‌شود و به همین دلیل قیمت بلیت این موزه کمی متفاوت است. پیش از بازدید فردی و گروهی، باید به منظور هماهنگی با موزه، با شماره تلفن ۰۹۳۶۰۳۴۴۶۷۲ تماس بگیرید. فانزی برای شما آرزوی لحظات به یاد ماندنی را در این موزه دارد.