تاریخچه:

مسجد نصیر الملک یکی از مساجد قدیمی شیراز و از بنا های دوران قاجار است. این سازه که شامل مجموعه بناهای مسجد، منزل، حمام ، آب انبار و … می شود، به دستور میرزا حسنعلی خان ملقب به نصیرالملک، که از اشراف و بزرگان شیراز بوده ساخته شده و معماری این اثر شکوهمند را استاد محمد حسن معمار انجام داده است. مدت زمان ساخت این مسجد عظیم دوازده سال (1293 تا 1305) به طول انجامید.

معماری:

مساحت مسجد نصیر الملک 2890 متر است و زیر بنای آن به 2216 متر هم می رسد. در این مسجد از شیشه های رنگی بی نظیری استفاده شده که جلوه ای بسیار زیبا به این بنا می بخشند. این شیشه ها و درهای رنگین به کار برده شده توسط استاد حاج میرزا آیت ساخته شده اند. آنچه که این بنا را از سایر مساجد شیراز متمایز می کند شیوه استفاده از رنگ ها در کاشی کاری های این مسجد است تا جایی که آن را مسجد صورتی هم نامگذاری کرده اند.

یک سردر ورودی و دو در دیگر آن به کوچه جنوبی و شاهچراغ که در جنب مسجد قرار دارد مرتبط می شوند. ورودی اصلی آن با کاشی هایی هفت رنگ و با طرح گل های سرخ زنبق مزین شده و در بالای این سردر یک تابلو با کاشی هفت رنگ قرار دارد. در چوبی مسجد دارای نقوش اسلیمی و یک سنگ یکپارچه بزرگ است که در بالای این قاب سنگ شعری از شوریده شیرازی و سال ساخت مسجد به نمایش گذاشته شده است. مسجد دارای دوشبستان است که یکی در غرب و دیگری در شرق مسجد قرار دارد. شبستان شرقی در واقع یک شبستان زمستانی در جهت قبله بوده که به دلیل گرم شدن شبستان غربی در تابستان و برای جلوگیری از تابش مستقیم نور افتاب و گرم شدن آن طراحی شده است.

اوج شاهکار این معماری زیبا در شبستان غربی نمود پیدا کرده است. در این شبستان کاشی هایی با نقوش بی نظیر و آجر هایی با گل سرخ به کار برده شده بود که با انجام تعمیراتی که در حدود 70 سال قبل انجام شد کاشی های فیروزه ای آن را پوشاند. نهایت زیبایی این شبستان به شیشه های رنگی آن بر می گردد و بازی بی نظیر نور و رنگ که هر اهل ذوقی را به وجد می آورد. لازم به ذکر است که سنگ تراشی و تزئینات این شبستان برگرفته از مسجد وکیل شیراز است.

بدنه مسجد عمدتا آجری بوده، اما معمار برای پرهیز از یکنواخت شدن دیوار ها در بعضی نقاط به کاشی کاری روی آورده است. همچنین در شبستان غربی محراب بسیار زیبایی وجود دارد که با ایجاد کردن یک فرورفتگی در بدنه چوبی شبستان ایجاد شده است. در تمام سقف داخل و بیرون مسجد کاشی کاری هایی با آیاتی از قران کریم انجام شده است. در سمت جنوبی مسجد طاقی وجود دارد که ارتفاع آن کمتر از طاق مروارید است و تمام سطح داخل و خارج آن کاشی کاری شده و سقف آن هم درست همانند طاق شمالی مقرنس کاری شده و در پایان نام محمد حسن معمار و تاریخ شروع ساخت مسجد آورده شده است. در سمت شمالی مسجد طاقی به نام مروارید وجود دارد که تمام سقف داخل و خارج آن با کاشی هایی رنگارنگ و منقش به آیات قرآن پوشیده شده است. مسجد نصیر الملک دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که شباهتی با هم ندارند اما ایوان شمالی از زیبایی بیشتری برخوردار است.

در شبستان شرقی و دالان شمالی آن وقتی به سردر نگاهی می اندازید با شعری بی نظیر از سعدی روبه رو می شوید که به شرح زیر است:

غرض نقشی است کز ما بازماند/ که هستی را نمی‌بینم بقایی

مگر صاحبدلی روزی به رحم/ کند در حق استادان دعایی

مسجد نصیر الملک از شاهکار های معماری ایران از حیث کاشی کاری و بهره گیری از نور بوده و یکی از عناصر مهم معماری ایرانی به شمار می آید. اگر تمایل دارید تا از بازی زیبای نور و رنگ لذت ببرید حتما توصیه می کنیم که از این بنا بازدید نمایید، عکاسی از این بنای باشکوه نیز تجربه فراموش نشدنی را برای شما به ارمغان می آورد. بهترین زمان برای بازدید به دور از شلوغی ساعت هشت صبح بوده، و بازدید از این مسجد برای عموم آزاد است.