عمارت و باغ اکبریه یکی از جاذبه های گردشگری و بناهای تاریخی شهر بیرجند می باشد. این بنای زیبا در دوره قاجار توسط شوکت الملک در دو طبقه ساخته شده است. این باغ در روستای اکبریه، استان خراسان جنوبی قرار داشته است اما با گسترش شهری بیرجند امروزه داخل شهر می باشد.

باغ اکبریه در سی و پنجمین نشست یونسکو در سال 2011 میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این باغ در 20 خرداد ماه، سال 1378 با شماره 2326 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تاریخچه:

ساخت مجموعه باغ اکبریه از اوایل دوران حکومت قاجار تا اواخر آن دوره و در طی چند مرحله انجام شده است. این مجموعه دارای چند عمارت می باشد که قدیمی ترین آن مربوط به عمارت حشمت الدوله پدر ابراهیم شوکت الملک است.

این باغ زبا به عنوان محل سکونت، پذیرایی و انجام امور دیوانی استفاده می شده است. به طوری که لهجه محلی به آن کلاته سرکار امیر می گویند و در میا اهالی منطقه به این نام خوانده می شود.

بعد از درگذشت ابراهیم خان شوکت الملک، پسرش اسدالله علم وزیر دربار شاه از این باغ برای سکونت در برخی از ایام سال استفاده می کرد. عمارت و باغ اکبریه در سال 1371 در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.

معماری:

باغ اکبریه در بستری کوهستانی قرار دارد و از 2 بنا تشکیل شده است. عمارت حشمت الدوله در قسمت شرقی باغ است که دارای دو طبقه است.

طبقه هم کف دارای دو دالان و راهرو نسبتاً طولانی است و ارتباط میان سه بخش مهم مجموعه، باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را بر قرار می کند.
عمارت مرکزی از تزئینات و چشم انداز بسیار زیبا و دل نوازی برخورد دار است. وجود درختان کاج در دو طرف خیابان و نیز خیابان هایی که به خیابان اصلی عمارت مرکز متصل می شوند باعث به وجود آوردن فضایی زیبا شده است.

یکی از عناصر مهم که در باغ اکبریه موجود است، استخری با سکویی مربعی شکل است. باغ در زمین شیبداری ساخته شده است. خطوط راست در طراحی باغ استفاده شده است. عمارت در بلندترین قسمت باغ ساخته شده است.

یک جوی دائم اصلی و چند جوی فرعی در باغ وجود دارد که فضای دوستداشتنی را به وجود آورده است.

طرح معماری این باغ از سبک معماری روسی و تلفیق آن با معماری اسلامی، که باعث به وجود آمدن سبک نوینی است، را نشانن می دهد.