مردم شهر بستک به زبان اچمی با گویش بستکی سخن می گویند که از دسته زبانهای پارسی جنوب غربی ایران است.
این شهر تاریخی تا سال 1334 خورشیدی جزء لارستان در استان فارس بود. بستک دارای بیش از 200 روستا بوده که در سال 1364 بخش زیادی از آن را به نام منطقه ای رولیدر از شهر بستک جدا کردند.
این شهر دارای انواع خوراک محلی می باشد که معروفترین آن مهوه یا مهیاوه که از ماهی ساردین و دانه جو و خردل، نمک و آب درست می شود و به رنگ تیره مایل به خاکستری و بوی تندی دارد.
در گذشته شهر بستک به دلیل قرار گرفتن در مسیر کاروانهای تجاری و گردشگری به شهر کاروانسراهای زیاد مشهور بوده است. شهرستان بستک به دلیل قدمت زیاد دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی مختلفی است که در این مقاله از آنها یاد میشود.
کاروانسرای بستک
کاروانسرای بستک در شهر بستک غرب استان هرمزگان قرار دارد، این کاروانسرای تاریخی در 19 مرداد ماه، سال 1384 خورشیدی با شماره 2233 به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است.
این کاروانسرای سر پناهی برای مسافران و تاجرانی که از مسیر جاده بازرگانی لار، بندر لنگه به بندرعباس عبور می‌کردند، بوده است.
این کاروانسرای تاریخی دارای حیاط مرکزی و اطراف آن اصطبل‌ها و استراحت گاه ها بوده است. کاروانسرا در دو ضلع شمالی و جنوبی و در ورودی آن به ایوان ختم میشود.
بنای کاروانسرای بستک با مصالح مانند گچ و اندودهای ساروجی ساخته شده است. کارشناسان قدمت این بنا را به دوران قاجاریه نسبت می دهند. ساختمان آن مربع شکل و تمام حجره های آن گرداگرد حیاط اندرونی قرار دارد.
این اثر تاریخی بارها مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. آخرین بار توسط سازمان میراث فرهنگی مورد مرمت قرار گرفته است.
کاروانسرای بستک (عباسی)
کاروانسرایی در بخش شرقی میدان آزادی شهر بستک قرار دارد که از دوران صفویه به جای مانده است.
بنای این کاروانسرای تاریخی دارای دو ایوان با حجره هایی در اطراف و دو اصطبل نیز در اضلاع غربی و شرقی آن موجود است.
کاروانسرای کوردان
کاروانسرای کوردان، در روستای کوردان در بخش کوخرد شهرستان بستک قرار دارد. کاروانسرای روستای کوردان در جاده بستک کوخرد به بندر لنگه، به هنگام ورود به روستا، کالای مورد نیاز خود را خریداری کنند. این کاروانسرا آخرین بار توسط یکی از خیرین بازسازی شد.
کاروانسرای کوردان نقطه ی اتصال بین دو کاروانسرای بلدنگ و کاروانسرای کوخرد بوده است.
کاروانسرای کوخرد
کوخرد یکی از قدیمی ترین مناطق ایران می باشد که دارای آثار به جای مانده از دوران مختلف است.
یکی از توقف گاه های مهم و اصلی بازرگانان کاروانسرای کوخرد بود که در مرکز شهر قرار داشت. این کاروان باعث رونق دادن به منطقه شد. این کاروانسرا بزرگترین و زیباترین کاروانسرا در زمان خود بوده است. کاروانسرا شامل 8 اتق بزرگ و کوچک بوده و 2 باب «دروازه» اصلی و فرعی داشته است. دروازه اصلی روبه قبله و دورازه فرعی به طرف دریا «جنوب» باز می شد.
کاروانسرای سه نخود
کاروانسرای سه نخود یکی از آثار تاریخی در جنوب ایران است که در مسیر جاده شهرستان لار، شهرستان بستک به شهرستان بندر لنکه در غرب استان هرمزگان قرار دارد.
کاروانسرای سه نخود در جاده ی قدیمی لار و از دو قسمت تشکیل شده استکه مساحت آنها با یکدیگر برابر است.
این کاروانسرا در دوران قاجار توسط فردی از بزرگان شهر لار ساخته شد و پس از فوت او میان پسران اختلاف به وجود آمد و در نهایت تولیت آن به نام حاج ملاعلی داده شد.
کاروانسرای نیمه
کاروانسرای نیمه در مسیر راه ارتباطی شهرستان لار، شهرستان بستک به شهرستان بندر لنکه واقع شده است. بسیاری ار آثار تاریخی در این منطقه بدلیل نبودن میراث فرهنگی در آن تخریب شده و از بین رفته اند.
این کاروانسرا دارای حیاط مرکزی بوده و در اطراف آن اصطبل ها، استراحت گاه ها قرار دارد.
کاروانسرای لَردِ محیا
کاروانسرای لرد محیا آثاری تاریخی و باستانی در مسیر ارتباطی شهرستان لار و شهرستان بستک می باشد.
لرد محیا در واقع تفریحگاهی است در توابع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران قرار دارد.
این کاروانسرا در قسمت جنوب غربی کوه گردنه پاسخند که به زبان محلی آن را «کُتَل پاسخند» می خوانند، واقع شده است.
کاروانسرای اوشیرینو
کاروانسرای اوشیرینو در 9 کیلومتری جنوب کوخرد در پشتخه اوشیرینو از توابع بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان قرار دارد.
این کاروانسرای تاریخی در فصل بهار و زمستان می تواند وسایل آسایش مردم را تأمین کند. در کوه های اوشیرنو و اطراف آن عسل هایی با کیفت موجود می باشد که در زمان قدیم تاجران با اتراق کردن در کاروانسرا، در اطراف آن به جستجوی عسل می پرداختند.
کاروانسرای بلدنگ
کاروانسرای بلدنگ در مسیر راه مشهور «گوچی» گردنه گوچی و در پایه ی کوه «بون کوه چهار برکه» در بخش کوخرد شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان قرار دارد.
این کاروانسرا به دلیل اینکه در میان کوه قرار دارد و در مسیر راه بازرگانی مهم از بندر لنکه به لار و بعد به شیراز اهمیت فراوانی داشت.
در آن زمان طغیان رودخانه مهران مسافران در کاروانسرای بلدنگ اتراق می کردند . بعد از چند روز استراحت و کم شدن آب رودخانه دوباره به مسیر خود بر می‌گشتند.
کاروانسرای تاریخی بلدنگ با استفاده از سنگ و گچ و انودهای ساروجی ساخته شده است.
کاروانسرای مهران
کاروانسرای مهران یکی از کاروان سراهای مهم استان هرمزگان است که قدمت آن به دوران زندیان مربوط است. این مکان یکی از آثار تاریخی ایران است که در قسمت شمال رودخانه مهران قرار دارد.
به دلیل جلودار مهران یکی از مشهورترین سرداران چریکهای آن دوران بوده است. که از مردم در برابر دزدان محافظت می کرده است.
این کاروانسرا در جنوب شرقی روستای آسو و در محل تقاطع جاه بستک به بندر لنگه واقع بوده است.
متأسفانه بنای اصلی این کاروانسرای تاریخی در سال 1358 خورشیدی به طور کلی ویران شد و از بین رفت و به جای آن بنای جدیدی که امروزه به عنوان پاسگاه نیروهای انتظامی استفاده میشود، ساخته شد.
کاروانسرای الفتح
کاروانسرای الفتح خان یکی از آثار تاریخی شهر بستک می باشد که در بخش شرقی میدان آزادی بستک قرار دارد. بنای آن به صورت دو ای.انی با حجره هایی در اطراف آن است. کاروانسرا دارای دو اصطبل در اضلاع شرقی و غربی است. کارشناسان قدمت این کاروانسرا را به دوران صفویه ربط داده‌اند.
برای خواندن ادامه ی این مطلب به جاهای دیدنی شهر بستک استان هرمزگان (۲) مراجعه کنید.
