جشن سده چیست ؟
جشن سده، یکی از زیباترین آیین‌های اصیل ایران باستان است که از گذشته‌های دور وجود داشته و تاکنون هم ادامه دارد. آیین باستانی جشن سده سال‌های پیش در محل جشنگاه سده (پیر رهگذر) چم شهرستان تفت برگزار میشد.
فلسفه جشن سده چیست ؟
اگر میخواهید بدانید جشن سده یعنی چه باید بگوییم طبق گفته‌ی ابوريحان بيرونی سده يعنی عدد صد و می گويند فلسفه جشن سده و دليل نامگذاری آن، اين است که اگر روزها و شبها را جداگانه بشمارند، بين این ضیافت و آخر سال عدد صد بدست می‌آيد. عده‌ای نيز بر اين اعتقادند که فرزندان و نوادگان کيومرث، دقيقا به صد نفر رسيده و يکی از آنان نيز پادشاه شده است، به همين دليل اين ضیافت بر پا می‌گردد.
افرادی نيز معتقدند که در اين روز فرزندان آدم به صد نفر رسيده است. نظر مطرح شده ديگر اين است که صدمين روز زمستان (که البته طبق تقويم کهن و قديم زمستان 150 روز و تابستان 210 روز بوده) را جشن گرفته و به آن جشن سده گويند.
تاریخ جشن سده
اکنون شاید برای شما سوال پیش آمده است که جشن سده در چه روزی برگزار میشود؟ در تقویم کهن ایرانی علاوه بر اینکه ماه‌ها نام خود را داشتند هر روزی نیز به یک نام خوانده می شد و بر اساس این تقویم دهم بهمن ماه برابر با آبان روز از بهمن ماه می گردد. جشن سده نیز در روز دهم بهمن ماه هر سال یا آبان روز از بهمن ماه برگزار میشود.
تاریخچه جشن سده
جشن سده را به داستان کشف آتش توسط هوشنگ شاه پیشدادی که یکی از پادشاهان اسطوره‌ای ایران بوده، مرتبط می‌دانند. براساس شعری از شاهنامه‌ی فردوسی که این اتفاق را روایت کرده، «هوشنگ‌شاه پیشدادی با گروهی از ملازمانش برای گردش به محلی رفته بود که ناگهان ماری جلویش ظاهر میشود. او هم با انگیزه‌ی دفاع از خود سنگی را برداشته و به سوی سر مار پرتابش می‌کند. آن سنگ که از نوع آتش‌زنه بوده، جرقه می‌زند و روش مهار آتش از آن روز جشن گرفته میشود.» این‌طور که از اسطوره‌های شاهنامه برمی‌آید، تا پیش از کشف آتش توسط هوشنگ‌شاه پیشدادی، آتشکده‌ها وجود داشته‌اند و از آتش استفاده می‌شده اما راه کنترل و مهار آتش، از زمان روز سده اتفاق افتاده است.
آداب و رسوم جشن سده
در این روز همگان به صحرا می‌روند و کوه‌هایی از بوته‌ها فراهم می‌سازند و آنها را برمی‌افروزند و شادی و پایکوبی میکنند و معتقدند که این آتش بازمانده سرما را نابود می‌کند. گردآوری این بوته‌ها فریضه‌ای عمومی و دینی شمرده میشود و بزرگان و مادران، کسانی را اجیر میکنند تا به جای آنها بوته جمع کنند. در بین زرتشتیان، روشن کردن آتش به این منوال انجام میشود که عده‌ای از جوانان مشعل به دست، پشت سر موبد به راه می‌افتند و بعد از سه بار گشتن دور توده‌ی هیزم آن را روشن میکنند. توده‌ی هیزم آن‌قدر زیاد هست که تا حدود یک‌ساعت سوختنش طول بکشد و آدم را گرم کند. بعد از روشن شدن آتش هم شما را به خیر و ما را به سلامت!
جشن سده در چه شهرهایی برگزار میشود؟
کرمان
زرتشتيان كرمان برنامه جشن سده را 10 بهمن‌ماه از ساعت 14 با اوستا‌خوانی و گاتا‌خوانی آغاز می كنند. این برنامه در كرمان كه در «باغچه بوداغ آباد» برگزار میشود با سخنرانی فرنشین (رييس) انجمن زرتشتيان كرمان ادامه می‌يابد و گروه موسيقی «اهورا» در اين برنامه اجرا خواهد داشت. همچنين باشندگان (حاضران) در برنامه، شاهنامه خوانی را شاهد خواهند بود. اين برنامه در ساعت 16 و 30 دقيقه به پايان می رسد و همه زرتشتيان و غير زرتشتيان می توانند در آن باشنده باشند.
یزد
زرتشتيان محله «تفت» يزد، جشن سده را در روز ١٠ بهمن از ساعت 14 تا 16 برگزار می كنند. اين برنامه در پيررهگذر برپا می شود.
آتش افروزی، سخنرانی و نيايش «آتش نيايش» از برنامه‌های این روز است. «محله» يزد نيز بزم سده را نهم بهمن ماه از ساعت 18 و 30 دقيقه تا 20 همراه با آتش افروزی و موسيقی برگزار می كند.
شیراز
زرتشتيانی كه در شيراز هستند این ضیافت را در باغ وقفی شيراز برگزار می كنند. اين برنامه از ساعت 17 و 30 دقيقه آدينه 10 بهمن‌ماه آغاز میشود. گاتا‌خوانی و آتش‌افروزی از برنامه‌های جشن سده است.
کرج
زرتشتيان كرج، جشن سده را در 10 بهمن‌ماه از ساعت 18 و 15 دقيقه در خانه دولت برگزارمی كنند و برنامه‌های آتش‌افروزی، نمايش، مسابقه و سخنرانی منيژه حقيقت از سوی انجمن موبدان برپا می شود.
اصفهان
زرتشتيانی كه در اصفهان زندگی می كنند جشن سده را 10 بهمن‌ماه از ساعت 18 تا 23 در خانه زرتشتيان اصفهان جشن می گيرند و برنامه‌هایی از قبیل تئاتر، نمايش، مسابقه، آتش‌افروزی و پذيرايی برگزار میکنند.
